KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA

Etruskowie


http://www.polskieradio.pl/nauka/artykul.aspx?id=47940


Kaftor

http://www.nastrazy.pl/nastrazy/czytaj.php?rok=2005&numer=1&plik=Jeroz_pukt_zap_4


          

Jerozolima - punkt zapalny
IV Brama Damasceńska - Jerozolima i Palestyńczycy
Ludwig Schneider

Brama Damasceńska, znajdująca się w murze północnym między Bramą Nową a Bramą Heroda, jest najbardziej imponującą bramą, jaką kazał wznieść Sulejman podczas budowy murów (537-1546). Masywność została tu misternie spleciona z wytwornością. Żadne inne miejsce nie jest tak ściśle związane z historią Jerozolimy jak Brama Damasceńska. Była ona świadkiem nie tylko tego, jak Jerozolima z biegiem lat przechodziła z rąk do rąk, ale też tego, jak zmieniały się również nazwy jej samej. Już w okresie przedchrześcijańskim znajdowała się tutaj mała brama, która należała do trzeciego muru Jerozolimy, co dowodzi, że leżąca naprzeciwko Skała Czaszki, Golgata (Ogród Grobu), znajdowała się poza miastem, jak wzmiankuje Ew. Jana 19:17.

Gdy w roku 135 po Chrystusie cesarz rzymski Hadrian zdusił żydowskie powstanie Bar-Kochby, przemianował Jerozolimę na Aelia Capitolina. Hadrian był zapalonym budowniczym. Jego dziełem jest dużych rozmiarów Brama Średnia, przeznaczona dla ruchu zaprzęgów konnych i wozów ciągniętych przez osły, oraz dwie małe bramy po bokach, dla pieszych. Brama Damasceńska, przez którą wchodzi się dzisiaj do miasta, to tylko górna część dawnej bramy, która mierzyła pierwotnie 14 metrów wysokości. Hadrian nazwał ją Porta Neapolis, bowiem ulica z niej wychodząca wiodła do Neapolis, czyli "nowego miasta", zbudowanego przez Hadriana na miejscu biblijnego Szechem - Sychem, dziś Nablus. Ponieważ Arabowie nie wypowiadają "p" i zamieniają je na "b", z Neapolis powstało Nablus.

W IV wieku Bizantyjczycy zmienili nazwę Porta Neapolis na Brama Szczepana, ponieważ w pobliżu został ukamienowany i pochowany pierwszy chrześcijański męczennik Szczepan. W XII wieku chrześcijanie nazwą Bramy Szczepana zaczęli określać Bramę Lwią po wschodniej stronie miasta, jako że muzułmanie nazwali bramę upamiętniającą dotąd Szczepana Bab el-Amud (Brama Kolumny), co miało przypominać niezwykle wysoką kolumnę, jaką cesarz Hadrian kazał ustawić po wewnętrznej stronie bramy ku swojej czci. Na będącej mozaiką mapie Madaba z VI wieku, najstarszym ujęciu geograficznym Ziemi Świętej, kolumna ta ukazana jest jako nieskończenie wysoka. Dopiero pod koniec XVII wieku wzmiankowana brama otrzymała używaną dziś nazwę Damasceńska, gdyż wtedy z bramy tej wychodził szlak handlowy prowadzący do Damaszku. Żydzi zwą ją jednakże jak za czasów biblijnych Sza'ar Szechem, muzułmanie Bab el-Amud, a chrześcijanie Damasceńska.

Ponieważ brama ta uczęszczana jest licznie przez Palestyńczyków, którzy sprzedają tam swoje towary, warto spytać, skąd oni pochodzą i co Biblia mówi na ich temat.

Najpierw musi się wyraźnie powiedzieć, że wszyscy ludzie zostali stworzeni na obraz Boży. Nie ma ani "podludzi", ani "nadludzi", nawet jeśli jednych od drugich oddzielają granice polityczne, religijne czy językowe. Ktokolwiek pogardza drugim człowiekiem z powodu innego koloru skóry albo innej narodowości, grzeszy przeciwko obrazowi Bożemu. Gdybyśmy poważali naszych bliźnich, nie byłoby konfliktu bliskowschodniego, bo Izraelici i Palestyńczycy potrafiliby żyć w pokoju. Jednak funkcjonowanie określeń "syjoniści" i "Palestyńczycy" przybrało formę złej polemiki.

Trzeba zaznaczyć, że nazwa Palestyńczycy w tej formie w Biblii nie występuje, ponieważ wywodzi się dopiero z okresu wykraczającego poza czas wydarzeń biblijnych, gdy cesarz rzymski Hadrian w roku 135 po Chrystusie - roku, w którym nazwa Izrael miała pójść w zapomnienie - zastąpił nazwę Judea określeniem Filistea, pochodzącym od nazwy największego wroga Izraela i brzmiącym po łacinie Palaestina. Szkoda tylko, że wielu ludzi kraj, który Bóg nazwał Judeą albo Izraelem, nazywa Palestyną, co merytorycznie jest doprawdy przewrotne. Nie mówi się przecież NRD o Niemczech z czasów Lutra. Świat musi zdecydować, kogo chce bardziej słuchać: Boga czy poganina Hadriana. Bóg polecił wyraźnie, począwszy od Jakuba: "Imię twoje jest Jakób; nie tylko będzie zwane imię twoje na potem Jakób, ale Izrael będzie imię twoje; i nazwał imię jego Izrael" - 1 Mojż. 32:28; 35:10. Sprzeciwił się temu cesarz Rzymu i oznajmił: "Nie, masz się nazywać Palestyna!" Kogo chcemy bardziej słuchać - Boga czy Hadriana?

Przypomina nam to Psalm 83. Już wtedy wrogowie Izraela próbowali zgładzić sam lud, jak i jego imię: "O Boże! Nie milczże (...) bo się oto nieprzyjaciele twoi burzą, a ci, którzy cię w nienawiści mają, podnoszą głowę. Przeciwko ludowi twemu wymyślili chytrą radę, a spiknęli się przeciw tym, których ty ochraniasz, mówiąc: Pójdźcie, a wytraćmy ich, niech nie będą narodem, tak żeby i nie wspominano więcej imienia izraelskiego" - Psalm 83:2-5. Wrogość jest zatem skierowana nie przeciwko Izraelowi, ale przeciwko Bogu. Jak na tle tych biblijnych i historycznych podstaw można kraj nazwany przez Boga Izraelem określać mianem Palestyna?

Aby naukowo uzasadnić określenia Palestyna lub Palestyńczyk, musimy przywołać ich pierwotną wymowę Filistea lub Filistyńczyk. Po hebrajsku Filistyni czy Palestyńczycy to plisztim. Cztery sylaby tworzące to słowo pe-lamed-szin-taf nie są idiomem semickim, lecz indogermańskim, bowiem Filistyni to potomkowie Pelasgerytów, białego szczepu Indogermanów, jak np. Albańczycy, w odróżnieniu od czerwonego plemienia Fenicjan. Uznawane znaczenie nazwy Filistyńczyk wywodzi się od słowa falasa i oznacza "emigrować" lub "imigrować" albo też "emigrant" lub "imigrant".

Powiedzmy też od razu, że Filistyni czy Palestyńczycy nie pochodzą od Abrahama. Ponieważ Filistyni nie są Semitami, nie wywodzą się także ani od Ismaela, ani od Ezawa.

Wyłania się tutaj jeszcze jeden błędny pogląd, bowiem wielu sądzi, iż muzułmanie są potomkami Ismaela. Nie może to być prawdą, bo islam jest religią, a nie rasą. Muzułmanie istnieją zarówno w Indonezji, jak i w Algierii. A cóż mają wspólnego muzułmanie na Bali z Ismaelem lub Ezawem? Nic! Skąd wzięli się Filistyni? W genealogii narodów (1 Mojż. 10:14) Filistyni wspomniani są jak "obcy lud", który wywodzi się z Egiptu, skąd został wypędzony w roku 1176 przed Chrystusem przez faraona Ramzesa III; oryginalnie pochodzą Filistyni z wyspy na Morzu Śródziemnym, zwanej Kaftor, dziś Kreta. Stąd też wzięło się określenie "Keretyci" i "Peletyci" (2 Sam. 15). W Biblii mówi się też o Filistynach "nieobrzezani". W Egipcie nazywa się ich "Pulista" i unika jako "nieczystych". Na stelach egipskich pojawiają się jako nieobrzezani i w nakryciach głowy, zob. w Medinet Habu.....

Rozne kalendarze , datowanie sotisowe.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Datowanie_sotisowe

Dokumet z elefantiny.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Papirusy_z_Elefantyny

SWIAT BIBLIJNY

Jego historia pozostawiona dla potomnych..

http://casimir.kuczaj.free.fr/Polski/Swiat%20Biblii/swiat_biblijny.htm

Odkrywanie historii Biblii w wykopaliskach



http://youtube.com/watch?v=OSl31lTNAOk

http://www.youtube.com/watch?v=wpUi7eErZnw&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=IakFtdaXIZc&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=nQUPHlkozWU&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=0Vfr8wfAj3M&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=b9sBcMGfv2o&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=ZbbBuqXG0zg&NR=1

http://www.youtube.com/watch?v=kqSrStyjM5Y&NR=1

Linia DNA Rodowa ( ROD) zawsze przekazywana przez Matke.




 Dziedziczenie [edytuj]

U ssaków mitochondria płodu pochodzą wyłącznie z komórki jajowej (plemnik tworząc przedjądrze męskie pozostawia wszystkie swoje organella poza komórką jajową), u wielu innych organizmów (np. owady) jednak plemnik wnika do komórki jajowej razem z własnymi mitochondriami. W związku z tym mitochondria dziedziczymy wyłącznie w linii matczynej, "po kądzieli", a geny mitochondrialne nie ulegają rearanżacji przez rekombinację. Z tego powodu geny mitochondrialne porównywano dla ustalenia kiedy żyła kobieta, od której pochodzą wszystkie aktualne mitochondria, nazwana niefortunnie przez prasę Ewą mitochondrialną, co mylnie sugeruje jedynego przodka wszystkich ludzi. Wyniki wskazują na ok. 200 tysięcy lat i Afrykę, z dużym marginesem błędu (kilkadziesiąt tysięcy lat). Wyniki te, podobnie jak wiele innych badań genetycznych, wspierają hipotezę "Pożegnania z Afryką" (zob. Prehistoryczne wędrówki ludzkości), zgodnie z którą człowiek współczesny wyewoluował w Afryce i stamtąd kolejnymi falami migracji zaludniał Ziemię. Pokazują jednak historię zaledwie jednego fragmentu naszego genomu.
Genom mitochondrialny [edytuj]

Mutacje w genach mitochondrialnych powodują choroby mitochondrialne, których objawy dotykają głównie tkanki o największym zapotrzebowaniu energetycznym - mięśniową i nerwową. Choroby te mają charakterystyczny, matczyny wzór dziedziczenia. Również mutacje kodowanych w jądrze komórkowym białek mitochondrialnych powodują choroby genetyczne (np. ataksja Friedreicha).

Mitochondrialny DNA jest narażony na uszkodzenia przez wolne rodniki z łańcucha oddechowego, a w mitochondriach nie ma sprawnych mechanizmów naprawczych dla DNA. Leży to u podłoża hipotezy tłumaczącej objawy starzenia się akumulacją mutacji somatycznych mitochondrialnego DNA i obniżaniem sprawności energetycznej komórek.

Tak zwany obszar hiperzmienny mitochondrialnego DNA to niekodujący fragment genomu mitochondrialnego, który bardzo się różni między ludźmi. Dlatego wykorzystuje się go do badań genetyki populacyjnej oraz w medycynie sądowej do ustalania tożsamości. Sekwencje niektórych genów mitochondrialnych, różniące się między gatunkami, mogą służyć jako "kod kreskowy" charakterystyczny dla poszczególnych gatunków i są w związku z tym wykorzystywane w badaniach bioróżnorodności.

Ponieważ komórka zawiera tysiące kopii mitochondrialnego DNA, ma on większą szansę niż DNA jądrowy zachować się w materiale kopalnym. Do niedawna jedyne znane sekwencje kopalnego DNA były sekwencjami mitochondrialnymi. Porównanie sekwencji DNA mitochondrialnego ludzi współczesnych i neandertalczyków sugeruje, że gatunki te nie krzyżowały sie.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Mitochondrium

Nie dla wszystkich DNA pramatka pochodzi z Afryki...

http://pl.wikipedia.org/wiki/Prehistoryczne_w%C4%99dr%C3%B3wki_ludzko%C5%9Bci

 Pożegnanie z Afryką [edytuj]

    Information icon.svg Osobny artykuł: Teoria wyjścia z Afryki.

Migracje człowieka w oparciu o teorię mitochondrialnej Ewy

Tradycyjna i powszechnie przyjmowana teoria wyjścia z Afryki (ang. out of Africa) została przedstawiona prawdopodobnie w 1789 przez Jamesa Burnetta[1]. Obecnie zwolennicy tej teorii szacują czas początków migracji na ok. 160[2]-80 tys. lat temu. Człowiek przedostał się z Afryki na Bliski Wschód (rozważane są dwie możliwe drogi przejścia), a następnie jedna grupa udała się na północ do Europy i Azji, by przez suchą wówczas Beringię dotrzeć do Ameryki Północnej i Południowej, a druga - wzdłuż południowych wybrzeży Azji, aż do Australii.

Bartdzo ciekawa grupa sa Tocharowie - Tochamerowie .

http://pl.wikipedia.org/wiki/Tocharowie

Tocharowie


Tocharowie (gr. Τόχαροι Tócharoi, łac. Tochari) – w starożytności indoeuropejska grupa plemion, posługująca się językami tocharskimi.

Wspomniani przez pisarzy antycznych, m.in. przez Strabona i Pliniusza Starszego. Zajmowali się pasterstwem, uprawą roli, rzemiosłem i handlem. W drugiej połowie II wieku p.n.e. (ok. 130 roku p.n.e.) opanowali Baktrię, a w I wieku p.n.e. wspólnie z Kuszanami założyli w Azji Środkowej silne państwo, które przetrwało do IV-V wieku. Języki tocharskie, należące do indo-europejskiej grupy centum (czyt. kentum), był używany na terenach wschodniego Kazachstanu i zachodnich rubieży Chin do VII w. n.e., kiedy został wyparty całkowicie przez język ujgurski. Tocharowie - obok Ujgurów - stanowią główną grupę etniczną, od której pochodzą dzisiejsi mieszkańcy zachodnich Chin, zwłaszcza prowincji Sinkiang. Stąd obecni mieszkańcy Sinkiangu mogą mieć cechy fenotypowe trzech ras: białej północnej (substrat tocharski), żółtej (substrat Han) i śródziemnomorskiej (substrat turkijski).


Jezyk Tocharski.

http://fronsac.republika.pl/jezyki/tocharskie.htm#gora

Dyskusje o Tocharach

http://www.historycy.org/historia/index.php/t726-50.html

http://www.historycy.org/index.php?showtopic=8392

http://www.conservativepunk.net/forum/printview.php?t=7232&start=30&sid=06d91402a5b106dcc5668fd3034c214e

Innym zdaniem...

http://www.histurion.pl/strona/baza/art/indoeuropejczycy/3.html

http://www.naukowy.pl/encyklopedia/Tocharowie

http://www3.uj.edu.pl/alma/alma/93/21.pdf

Antropologia o Tocharach.


 

Obecna struktura antropologiczna Europy jest w wynikiem tysięcy lat migracji i wzajemnych kontaktów między różnymi grupami ludzi reprezentujących rozmaite typy rasowe. Co nie oznacza że nie występują już w Europie oddzielne typy rasowe. Istnieją i są mniej lub bardziej przemieszane ze sobą ale mimo to da się wyodrębnić pewne charakterystyczne cechy które umożliwiają ich odróżnienie. Są to wzrost, budowa ciała a przede wszystkim budowa czaszki (parametry takie jak jej długość, szerokość, wysokość i ich wzajemne stosunki do siebie, kształt i budowa twarzy i nosa, oraz wiele innych), kształt włosów i ich kolor jak również kolor oczu i skóry. Zanim przejdziemy do historii i opisu poszczególnych typów chciałbym wyjaśnić że informacje tu zawarte czerpałem głównie ze strony Society for Nordish Physical Anthropology i teorii z umieszczonej tam wersji online książki profesora antropologii z Harvardu Carletona Coona "The Races of Europe". Napisanej w 1939 roku i będącej sumą dotychczasowej wiedzy antropologicznej.

http://niniwa2.cba.pl/typy-rasowe-europy.htm


Inne spojrzenie na Tocharow

http://grzegorj.w.interia.pl/lingwpl/renfrew.html

http://www.taraka.pl/?id=pelazgowie

Bazy bibliotekowe

http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/jawi/makwww.exe?BM=23&IM=6&VI=1&TX=Tocharowie

Z przekazow odbieranych przez  Anton Parks o Sumerze i nie tylko.

http://www.swietageometria.darmowefora.pl/index.php?topic=772.msg4613#msg4613

Nie ze wszystkim sie zgadzam.

Tak waznych przekazow nie robi sie 14 letniemu dziecku , ktore jest zbyt mlode na odroznianie i ocenianie systemu wartosci.
Tymbardziej iz przekazy byly robione w sposob nie kontrolowany przez chlopca bez jego woli , bez mozliwosci panowania nad nimi.

Jest to lamanie wolnej woli czlowieka , a tymbardziej dziecka niedopuszczalne w srod energii o wysokich wibracjach  i systemie wartosci.

Tak sie nie robi , jest to zakazane , co nie znaczy iz nie uzywane.

Mord rytualny

http://forumfzp.net/viewtopic.php?p=100330&sid=4f49bb2b3f3ebf6ab945997c760cf1e4

Uzasadnienie obrzezania przez Dogonow.

Bardzo ciekawa jest symbolika obrzezania chlopcow w plemieniu Dogonow.

"Wspinając się na wzniesienie, dochodzimy do nawisu skalnego, pod którym widać ścianę pokrytą symbolicznymi znakami i kolorowymi rysunkami. Hogon wyjaśnia przeznaczenie miejsca i symbolikę znaków. Udaje nam się zrozumieć, że wąż symbolizuje przodków, a ślady szakala są ważne, ponieważ wykorzystuje się je do wróżb. 

Potem tłumaczy istotę inicjacji, bez której człowiek nie pozyskuje jednoznacznej płci, a bez niej nie może prawidłowo funkcjonować w społeczności, nie zdobędzie od starszyzny świętej wiedzy przodków i nie skorzysta z ich siły życiowej.

Dogonowie uważają, że człowiek rodzi się z podwójną duszą - żeńską i męską. Pozostałość po matce to u chłopca napletek, a pozostałość po ojcu u dziewczynki - łechtaczka. ..."


http://turystyka.gazeta.pl/Turystyka/1,82269,5814398,Tajemnicze_plemiona_Afryki___Dogonowie.html

Czyli tak naprawde poprzez obrzezanie pozbawia sie rytualnie  kontaktu chlopca ze swoim zenskim aspektem w sobie , a dziewczynke z meskim w sobie. Wprowadza sie dysharmonie w czlowieka.
Pozbawienie mezczyzny kontaktu ze swoja intuicja , to oslabienie jego mocy duchowych , oraz pozbawienie go dostepu do pokladow jego wiedzy wewnetrznej.
PNatomiast dziewczynka obrzezana , to kobieta bez kontaktu ze swoim meskim aspektem w sobie , dysharmonia , ktora odbiera jej moc realizacji swoich celi.

To nie sa pozytywne rzeczy dla czlowieka , ktory wierzy w moc rytualu, gdyz czlowiek , i kobieta i mezczyzna sa oslabieni brakiem uzyskania wewnetrznej harmonii. Traca  wlasna moc tworcza.

POLIGAMIA W STARYM TESTAMECIE.

http://www.planetaislam.com/kobiety/islamvsinne/15.html

Amonici


http://pl.wikipedia.org/wiki/Ammonici


http://swiatbiblii.ovh.org/msb_db.php?nomenu=&n=c/c1_005.ugz&o=Nzzbavpv


http://www.brooklyn.org.pl/kongres2003wykl14.htm


http://www.google.pl/search?client=firefox-a&rls=org.mozilla%3Apl%3Aofficial&channel=s&hl=pl&source=hp&q=amonici&lr=&btnG=Szukaj+w+Google

Wpływ państw ościennych na tworzenie się Israela.


http://rozprawy.uph.edu.pl/gsdl/collect/rozprawy/index/assoc/HASH55bf.dir/Tarasiuk%20Lukasz.pdf

Wpływ państw ościennych na tworzenie się dawnego  Israela.


http://rozprawy.uph.edu.pl/gsdl/collect/rozprawy/index/assoc/HASH55bf.dir/Tarasiuk%20Lukasz.pdf

Aszantowie Ghana ciekawy ród z ciekawymi wierzeniami i tradycjami kontaktów z istotami poza fizycznymi.
Tradycja..... jednak dawanie do dyspozycji swojego ciała fizycznego i życia jak dla mnie jest przejęciem człowieka przez byt nie fizyczny.



Uniwersytet Śląski w Katowicach
Formacja aszanckich specjalistów rytualnych

Złożoność kultu i jego ranga domagają się istnienia specjalistów rytualnych, szczególnie odpowiedzialnych za sprawowanie kultu we wspólnocie. Dlatego społeczność Aszantów z Ghany rozpoznaniu oznak ich powołania oraz właściwej formacji przypisuje tak wielkie znaczenie.
Na najniższym poziomie aszanckiej organizacji społecznej nie ma wyspecjalizowanego stanu kapłańskiego. Duchy opiekuńcze domostw są czczone przez gospodarza. Obowiązki kultyczne sprawują wodzowie lub głowy rodów (abusuapanyin), a wobec całego ludu taką rolę pełni król 1. Nie wymaga się szczególnego powołania do takiej funkcji. Następca głowy rodu zawsze staje się kapłanem rodziny. Jego funkcja jest dziedziczona, a przyszłym kapłanom udziela się specjalnego treningu, by zdolni byli przyjąć na siebie ten obowiązek i wymagania. Najstarsi członkowie klanu uznawani są za kapłanów rodowych i za najbliższych przodkom. Znają oczekiwania i życzenia bóstw oraz przodków względem żyjących. W kulcie przodków władcy pełnią rolę kapłanów i pośredników. Szczególnym znakiem tej więzi są trony wodzów, służące usankcjonowaniu autorytetu władzy obecnego wodza, stanowią one pomost łączący żyjących ze zmarłymi. W niektórych wioskach i wspólnotach istnieją jednak specjalne osoby ustanowione jako kapłani domów, w których przechowywane są ancestralne trony. Osoby te są związane z duchem opiekuńczym wioski lub wspólnoty. Wykonują swe powinności w imieniu wodza, który pozostaje głową lokalnych specjalistów rytualnych 2.
Podstawowym znakiem wyboru jest stan owładnięcia. Aszantowie




http://www.wtl.us.edu.pl/e107_plugins/wtl_ssht/index.php?numer=39,1&str=103-111

Religia i wierzenia Ugaryjskie.

Strona główna‎ > ‎strefa-studentow‎ >
‎
Ugarit – religia
Marcin Majewski

 

Spis treści

    1 Religia Ugarit
        1.1 Bogowie
        1.2 Ofiary
        1.3 Król jako ofiarnik
        1.4 Kapłani
        1.5 Święta
        1.6 Rytuał przymierza
    2 Panteon Ugarit
        2.1 Ogólnie
        2.2 El
        2.3 Aszirat / Athirat
        2.4 Baal
        2.5 Anat
        2.6 Jam
        2.7 Mot
        2.8 Dagon / Dagan
        2.9 Asztarte (Athtart lub Aztarte)
        2.10 Pozostałe bóstwa
        2.11 Panteon Ugarit a Stary Testament

   





Religia Ugarit

A. Caquot, M. Sznycer, Ugaritic religion, Leiden: E.J. Brill 1980; D. Pardee, Les textes rituels (Ras Shamra-Ougarit 12), Paris: Editions Recherche sur les Civilisations 2000; po ang. Ritual and Cult at Ugarit, Atlanta: Society of Biblical Literature 2002; M. Sznycer, The Religions and Myths of the Western Semites – and Some Problems of Method, Chicago 1991; W.G.E. Watson, N. Wyatt, J.B. Lloyd (red.), Ugarit: Religion and Culture. Essays in Honor of Prof. J. C.L. Gibson, Münster: Ugarit Verlag 1996.


Nasza wiedza o religii ugaryckiej opiera się w dużej mierze na tekstach religijnych (spisanych w większości w języku lokalnym) i do pewnego stopnia na ikonografii, rzeźbach, architekturze religijnej itp. Teksty dotyczące religii dzielimy na mitologiczne (literackie, poetyckie – poematy i inne) oraz niemitologiczne (kultyczne, rytualne – rytuały, spisy itp.). Należy zwrócić uwagę, że odnotowuje się różnice akcentów między jednymi i drugimi. Teksty mitologiczne nie współgrają w pełni z danymi pochodzącymi z kultu, bowiem odzwierciedlają starszą, bardziej teoretyczną i archaiczną teologię, może częściowo wypartą. Natomiast teksty pisane prozą, dotyczące kultu, odzwierciedlają sytuacje bardziej współczesną. Np. listy ofiarne czasem podkreślają znaczenie pewnych bogów odgrywających z kolei niewielką rolę w zachowanych mitach.

Ponadto w badaniu religii Ugarit badane są elementy religijności ludowej, np. praktyki zabobonne czy zwłaszcza imiona osobowe, imiona bowiem w starożytnym Kanaanie, podobnie jak w starożytnym Izraelu, kryją ważne przesłanie religijne.

Religia Ugarit jest jedynym dobrze udokumentowanym przykładem religii z drugiej połowy II tysiąclecia przed Chr., którą można zaliczyć do szeroko pojętego kręgu kananejskiego. Tym niemniej nasza wiedza o niej pozostaje niekompletna w aspekcie genezy, rozwoju czy dynamiki – z racji ograniczoności materiału do badań. Analiza obecna obejmuje okres najbardziej rozpoznany, z lat ok. 1550 – 1200 przed Chr.

Elementy składające się na religię Ugarit są zarówno proweniencji semickiej, jak i huryckiej (np. niektóre bóstwa huryckie, które „wkradły się” do panteonu ugaryckiego). Nie ulegają wątpliwości także pewne wpływy religijne kultur egipskiej czy mezopotamskiej.



Bogowie

Głównym Bogiem miasta Ugarit był Baal, de facto Baal Hadad (Hadad to jego imię własne), chociaż na liście bogów zajmuje miejsce po innych bogach. Odgrywa on, wraz z Elem, bardzo ważną rolę w mitach ugaryckich. Teksty, które nie zalicza się do mitycznych mówią o oddawaniu czci całej rzeszy bogów i bogiń – nie ulega wątpliwości, że religia Ugarit miała charakter politeistyczny. Jak wspomniałem, istniały dwie świątynie, poświecone Baalowi oraz Elowi lub Dagonowi. Wszyscy trzej bogowie są nam znani ze ST, podobnie jak kananejska bogini Aszirat/Aszera, małżonka Ela. Panteonowi Ugarit poświęcę poniżej osobny punkt.

Ofiary

Mało wiadomo o kulcie publicznym. Dość powszechnie się przyjmuje, że kult w Ugarit był związany z zajęciami rolników. Ofiary składane bogom (ug. dbh; hebr. zebaH) dzieliły się na „małe”, np. z gołębicy, oraz „wielkie” – przeważnie z jałówki. Składano też na ofiarę woły, byki i owce – tak samo jak w Izraelu – a także zboże (ug. kèsem, hebr. kussemet = orkisz – KTU 1.17 I 32), mąkę, oliwę, wino i inne pokarmy. Rozróżniano również ofiary całopalne (ug. šrp, hebr. ‘ōlāh, gr. holokautosis, holokautoma) oraz ofiary pojednania (ug. šlmm, hebr. šelāmîm – też: biesiadne, pokoju, lecz najlepiej: wspólnotowe[1]; l. poj. šelem[2]), których część spalano na ołtarzu, część należała się kapłanom, a resztę spożywano w czasie uczty kultycznej. Przez ucztę kultową nawiązywano kontakt z bóstwem. Przedmiotem ofiary były także napoje, trunki (ofiara płynna). Zapewne ryt poszczególnych ofiar przypominał w jakiejś (dużej?) mierze rytualne praktyki izraelskie.

W Kanaanie praktykowano ofiary z ludzi.
Kult ten odnajdujemy w wielu miastach kananejskich i filistyńkich. Także m.in. w dolinie Ben-Hinnon (Ge-Ben-Hinnon to „dolina synów Hinnona”, pol. Gehenna) – otaczającej Jerozolimę od zachodu i południa – kwitł kult boga Molocha (por. hebr. melek, czyt. melech, król), któremu składano dzieci w krwawej, spalanej ofierze. Dolina ta stała się później wysypiskiem śmieci. Jest obrazem i symbolem piekła (Gehenna). Możliwa jest aluzja w poemacie o Kircie do takiej ofiary: młoda Oktawia miałaby być złożona z ofierze dla zażegnania kryzysu dynastii. Może w tym sensie najmłodsza spośród dzieci Kirty przyjmuje funkcję „pierworodnej”. Ofiara pierworodnego była niezmiernie ważna wśród północno-zachodnich Semitów. Opowieść z Rdz 22 o próbie Abrahama, który miał złożyć Izaaka w ofierze, jest przykładem przekonania, że ofiara z dziecka, zwłaszcza z pierworodnego, jest najwyższym wyrazem czci składanej bogu. W Starym Testamencie ofiara z ludzi zawsze będzie przez prawo surowo potępiona: Nie będziesz dawał dziecka swojego, aby było przeprowadzone przez ogień dla Molocha, nie będziesz w ten sposób bezcześcił imienia Boga swojego (Kpł 18,20-22; też Kpł 20,2-5; Pwt 12,31; 18,10). Mamy jednak przykłady jej praktykowania w Izraelu: I zbudowali wyżynę Tofet w dolinie Ben-Hinnom, aby palić w ogniu swoich synów i córki, czego nie nakazałem i co nie przyszło Mi nawet na myśl (Jr 7,31); Za jego czasów Chiel z Betel odbudował Jerycho według zapowiedzi Pana, którą wyrzekł przez Jozuego, syna Nuna; założył jego fundamenty na swoim pierworodnym, Abiramie, a na swoim najmłodszym, Segibie, postawił jego bramy (1 Krl 16,34); Achaz (...) nie czynił on tego, co jest słuszne w oczach Pana (...), nawet syna swego przeprowadził przez ogień – na modłę ohydnych grzechów pogan, których Pan wypędził przed Izraelitami (2 Krl 16,2n; por. też 21,6; Jr 19,5n; Ez 16,21). Jest to najgorszy grzech w oczach Bożych. I choć nasuwa się paradoksalna analogia – Bóg, który złożył w ofierze swojego Syna, Jezusa Chrystusa, dla naszego zbawienia – to jednak różnica jest istotowa: to sam Jezus dobrowolnie składa siebie w ofierze za ludzi.

Elementem kultu w Ugarit jest również rytualna lamentacja po śmierci bliskiej osoby. Pieśń lamentacyjna wyśmiewana przez Anat po zabiciu Aqhata (niestety zachowana bardzo fragmentarycznie) jest tego dobrym przykładem. H.L. Ginsberg wskazuje na bliską paralelę pomiędzy lamentacją (pieśnią żałobną) Dawida nad śmiercią Saula i Jonatana oraz lamentacją bogini Anat po śmierci Aqhata (szerzej zob. przy okazji omawiania poematu Aqhata)[3]. Lamentację nad umierającym Kirtą wyśpiewują także jego syn, Ilchu, oraz córka Oktawia.
Płaczki rytualne sprowadzone przez króla Danela do pałacu po śmierci jego syna, młodego księcia Aqhata, są elementem rytuału pogrzebowego. Podobny zwyczaj funkcjonował w Izraelu: To mówi Pan Zastępów: «Uwaga! Zawołajcie płaczki, aby przyszły, poślijcie po najroztropniejsze, by przybyły. Niech się spieszą i niech zaśpiewają nad nami pieśń żałobną, a łzy wytrysną z naszych oczu i woda popłynie z naszych powiek» (Jr 9,16n).

Król jako ofiarnik

Tytuł ten – ofiarnik (ug. t‘j) – otrzymuje często np. król Kirta w eposie zatytułowanym od jego imienia. Teksty ugaryckie potwierdzają, że ofiary składane były nie tylko przez kapłanów (ug. khn, hebr. kōhēn), ale także przez króla (ug. mlk, hebr. melek), który jednak nie był kapłanem. Szczególna (można powiedzieć sakralna) funkcja króla uprawniała go do takich czynności. Podobną sytuację spotykamy we wczesnym Izraelu. Pamiętajmy, że gdy na południu w Kanaanie „rodził” się Izrael, na północy Ugarit przeżywało swe świetne, lecz ostatnie lata. W początkach monarchii Izraela i król, i kapłani sprawowali funkcje kultyczne. Czy jednak w Izraelu król był kapłanem, jak byli takimi królowie Egiptu, Asyrii i Fenicji, jak postać Melchizedeka, który był królem Szalemu i kapłanem Boga El-Eljona (Rdz 14,18)[4]?

Saul, Dawid i Salomon składali ofiary. Saul składa ofiarę w Gilgal (1 Sm 13,9-10), Dawid w Jerozolimie (2 Sm 6,13.17.18; 24,25), a Salomon w Gibeonie (1 Krl 3,4.15) i w Jerozolimie (1 Krl 8,5.62-64). Późniejsi królowie – jak Achaz, Jeroboam, Ozjasz – również. Dawid buduje w Jerozolimie pierwszy ołtarz ku czci JHWH (2 Sm 24,25), Salomon buduje świątynię i dokonuje jej dedykacji (1 Krl 5 – 8). Co więcej, obaj królowie udzielają błogosławieństwa ludowi zgromadzonemu w sanktuarium (2 Sm 6,18; 1 Krl 8,14) – a więc spełniają akt zastrzeżony w Lb 6,22-27 i 1 Krn 23,13 dla kapłanów. Dawid nosi także lniany efod, strój liturgiczny kapłanów (2 Sm 6,14). Wszystko to nie oznaczało jednak, że izraelscy królowie byli kapłanami. Czynności te nie przekraczały prerogatyw, jakie król, przywódca państwa miał w sprawach religii państwowej. W Izraelu król nigdy nie był kapłanem w sensie ścisłym. Po prostu w Izraelu – podobnie jak w Ugarit – król uświęcony przez namaszczenie i adoptowany przez Boga na syna był osobistością sakralną i wydawał się uzdolniony o funkcji religijnych. Namaszczenie w Izraelu czyniło z króla osobę sakralną (ale nie kapłana – kapłani nie byli namaszczani), pozostającą w specjalnej relacji do JHWH. W okresie monarchii (w tekstach sprzed niewoli) nie pojawia się żadne słowo protestu ze strony proroków czy autorów ksiąg historycznych przeciw ingerencji królów w sprawy kultu. Dopiero po upadku monarchii mamy takie głosy, np. w 2 Krn 26,16-20: Ozjasz porażony trądem za to, że złożył ofiarę kadzielną (por. Lb 17,5; 1 Krn 23,13).

W adopcji króla na „syna bożego” znów widoczna jest bliska analogia Ugarit i Biblii. Króla Kirtę poemat ukazuje jako „syna” Ela (np. KTU 1.14 II 6.24; 1.14 IV 6; 1.15 I 41) oraz jego „dziedzica” (np. KTU 1.14 II 8; 1.15 I 40). W Biblii ten sam topos wyrażony jest np. w słowach: Przecież Ja ustanowiłem sobie króla na Syjonie, świętej górze mojej». Ogłoszę postanowienie Pana: Powiedział do mnie: «Tyś Synem moim, Ja Ciebie dziś zrodziłem (Ps 2,6n[5]), czy jeszcze bardziej wyraźnie w wyroczni Bożej skierowanej do króla Dawida: Ja będę mu ojcem, a on będzie Mi synem (2 Sm 7,14; por. 1 Krn 28,6). Stwierdzenie synostwa Bożego izraelskiego króla było punktem kulminacyjnym jego intronizacji (por. Ps 89,27n i jw.). Idea synostwa Bożego wyrażona w sposób analogiczny w Starym Testamencie zostanie zrealizowana w pełni w Osobie Jezusa Chrystusa, Bożego Syna. Dzieki Niemu, przez chrzest, każdy chrześcijanin staje się „dzieckiem Bożym” i „dziedzicem Boga” (Rz 8,14-17; Ga 4,6).

Podobnie określenie króla ugaryckiego, jako „sługi Ela” (np. Kirta w KTU 1.14 III 49.51; 1.14 VI 35) znajduje swą analogię w Starym Testamencie, gdzie król Izraela był „synem” i „sługą” JHWH (np. Dawid w 2 Sm 7,5)[6], co wyrażało jego szczególną pozycję wobec Boga.

Kapłani

Najstarsze funkcje izraelskiego kapłana (kōhēn) wiążą się z udzielaniem wyroczni (Rdz 25,22). Starożytni udawali się do sanktuarium, aby zapytać o bóstwo ważne sprawy, hebrajczycy – aby „poradzić się JHWH” (Rdz 25,22; por. też Wj 18,15.19; 33,7-11 – Namiot Spotkania jako miejsce, a Mojżesz jako pośrednik wyroczni). Mojżesz radzi się Boga bezpośrednio, a kapłani za pomocą efodu[7] (hebr. ’ēpôd) oraz urim i tummim ("światło i prawda" - w hebr. jest w l. mn.; łac. lux et veritas). Podobnie w Ugarit wyrocznia i wróżba była domeną kapłanów, o czym świadczą odnalezione teksty wróżb.

Na czele kapłanów stał arcykapłan, dosł. wielki kapłan rb khnm (hebr. odpowiednikiem byłby rāb kōhēn, jednak ta funkcja w Biblii określana jest: hakkōhēn haggādôl lub hakkōhēn hārō'š). Tytuł ten widnieje – jak wspomniałem wyżej – na kilku toporkach odkrytych na samym początku wykopalisk, a na jednym z nich pojawia się nawet z imieniem arcykapłana: ‘Harsanu najwyższy kapłan (hrsn rb khnm).

Oprócz króla i kapłanów z kultem związani byli śpiewacy (ug. šrm), którzy mają swój odpowiednik w hebr. instytucji śpiewaków (hebr. mešōrerîm; zob. np. 1 Krn 15,19; 2 Krn 23,13.35,15.25; Ezd 2,41.70; Neh 7,44.72; Ps 68,26). Z ugaryckim kultem związani tez byli poświęceni [mężowie] (ug. qdšm) i poświęcone [niewiasty] (ug. qdšt). Być może wchodziła tu w grę prostytucja sakralna (zarówno meska, jak i żeńska), rozpowszechniona w Kanaanie. W Biblii termin „poświęceni” (hebr. qodāšîm czy qōdeš) przysługuje kapłanom i lewitom (np. Ezd 8,28; 2 Krn 23,6) – a nie innym osobom związanym z kultem, a prostytucja sakralna jest surowo zakazana: Nie będzie nierządnicy sakralnej (hv'dEq. qüdēšāh) wśród córek Izraela ani mężczyzn uprawiających nierząd sakralny (vdeq' qādēš) wśród synów Izraela. Nie zaniesiesz do domu Pana, Boga twego, zarobku nierządnicy, jak i “zapłaty dla psa”, jako rzeczy ofiarowanej ślubem. Tak jednym, jak i drugim brzydzi się Pan, Bóg twój (Pwt 23,18n). W zwrocie "zapłaty dla psa" (Biblia Tysiąclecia) nie chodzi o psa, ale o termin techniczny, określający mężczyznę (klb), biorącego udział w  nierządzie sakralnym.

Święta

Największym dorocznym świętem w Ugarit było jesienne święto Nowego Roku (hebr. rō'š haššānāh). Przypuszcza się, że właśnie w czasie obchodów tego święta recytowano mity o Baalu. Szczególnie uroczyście – z udziałem króla – obchodzono nów i pełnię pierwszego miesiąca roku. Uroczystości noworoczne przeciągały się aż do połowy następnego miesiąca, ale już bez obrzędów sprawowanych przez króla. Święto Nowego Roku uroczyście obchodzone było w Mezopotamii[8] – być może stąd to święto pojawia się w Ugarit, jak i w Biblii[9]. Data Nowego roku jest bardzo ważna w Biblii. Najczęściej występuje pod formułą „pierwszego dnia, pierwszego miesiąca” (np. w Rdz 8,13; Wj 40,2 i 40,17) – a więc w nowy rok.

Uczeni szkoły S. Mowinckela i S.H. Hooke’a dowo dzili istnienia w Izraelu święta analogicznego do rytuałów: egipskie go (walka Horusa i Seta), hetyckiego (święto Purulli: walka Teszuba z wężem Ilianka), babilońskiego (święto Akitu: walka Marduka z Tiamat), czy kananejskiego (ugarycki poemat o walce Ba ala z Jammem i Motem). Święto to miało stanowić Sitz im Leben wielu tekstów Starego Testamentu, zwłaszcza części psal mów. Najkrócej mówiąc, polegało ono na rytualnej recytacji i odegra niu (myth and ritual) mitu kosmogonicznego o ustalonym schemacie: 1. walka bóstwa z siłami przeciwnymi, przeważnie związanymi z wodą, 2. zwycięstwo bóstwa i jego intronizacja – ogłoszenie królem, triumfal na procesja, w której król odgrywał rolę bóstwa 3. uczynienie świata. W rytuale pojawia się także święte małżeństwo boga – hieros gamos (Egipt, Ugarit), śmierć i zmartwychwstanie boga (Mezopotamia, Ugarit).

Trzeba stwierdzić, że ten ogólnosemicki mit wraz z rytuałem był obecny w świadomości autorów biblijnych, jednak transpozycji (asymilacji) do religii Izraela uległy te jego elementy, któ re były zgodne z Bożym objawieniem. Świąteczna celebracja królo wania, intronizacji JHWH była obecna w kulcie Izraela, o czym świadczy choćby tak znaczna liczba psalmów, pieśni i aklama cji intronizacyjnych, ich kultowe piętno i mocne powiązanie z Arką, ze Świątynią, z Syjonem. Miała ona jednak zupełnie inny charakter niż święto ugaryckie czy babilońskie.

W tekstach z Ugarit zachowały się też obrzędy rytualne na święto nowiu (ug. jm hdt – „nowy dzień”; hebr. vd'x' ~Ay – jednak w Biblii pod nazwą: vd<xo – nów lub Avd>x'B. vd<xo – nów księżyca), które trwało siedem dni i kończyło się udzieleniem wyroczni (CTA 35). W „dziesiątym miesiącu” (ug. jrh ‘šrt) król po obmyciu się składał bogom ofiary šrp (całopalną, hebr. ‘ôlāh) i šlmm (zapokojną, hebr. šelamîm). W obrzędzie tym dopatruje się podobieństwa idei z hebrajskim Dniem Pojednania (Jom Kipur)[10].






http://sites.google.com/site/orygenesorgblog/Home/strefa-studentow/ugarit-religia-i-literatura

cd...


Rytuał przymierza

Religijny charakter miało również, podobnie jak w Biblii i u Semitów, zawieranie przymierza. To kolejny analogiczny element religijny występujący również w Starym Testamencie. Obrzędowi zawarcia przymierza towarzyszył znany „rytuał przejścia”: składaną z tej okazji ofiarę rozcinano na dwie połowy, między którymi przechodzili partnerzy, połączeni nowo zawartym układem. W j. hebrajskim zawarcie przymierza określane jest terminem tyrIB. tr:K' kārat berît – dosł. „przeciąć, rozciąć przymierze” (tłum. jako „zawrzeć przymierze”) – co wynika właśnie z praktykowania tego, jak się okazuje, semickiego, zwyczaju. Opowiada o tym np. Rdz 15:

9 Wtedy Pan rzekł: «Wybierz dla Mnie trzyletnią jałowicę, trzyletnią kozę i trzyletniego barana, a nadto synogarlicę i gołębicę». 10 Wybrawszy to wszystko, Abram poprzerąbywał je wzdłuż na połowy i przerąbane części ułożył jedną naprzeciw drugiej; ptaków nie porozcinał. 11 Kiedy zaś do tego mięsa zaczęło zlatywać się ptactwo drapieżne, Abram je odpędził. 12 A gdy słońce chyliło się ku zachodowi, Abram zapadł w głęboki sen i opanowało go uczucie lęku, jak gdyby ogarnęła go wielka ciemność. 13 I wtedy to Pan rzekł do Abrama: «Wiedz o tym dobrze, iż twoi potomkowie będą przebywać jako przybysze w kraju, który nie będzie ich krajem, i przez czterysta lat będą tam ciemiężeni jako niewolnicy; 14 aż wreszcie ześlę zasłużoną karę na ten naród, którego będą niewolnikami, po czym oni wyjdą z wielkim dobytkiem. 15 Ale ty odejdziesz do twych przodków w pokoju, w późnej starości zejdziesz do grobu. 16 Twoi potomkowie powrócą tu dopiero w czwartym pokoleniu, gdy już dopełni się miara niegodziwości Amorytów». 17 A kiedy słońce zaszło i nastał mrok nieprzenikniony, ukazał się dym jakby wydobywający się z pieca i ogień niby gorejąca pochodnia i przesunęły się między tymi połowami zwierząt. 18 Wtedy to właśnie Pan zawarł przymierze z Abramem, mówiąc: «Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat, wraz z Kenitami, Kenizytami, Kadmonitami, 20 Chetytami, Peryzzytami, Refaitami, 21 Amorytami, Kananejczykami, Girgaszytami i Jebusytami»

Inne teksty: Mojżesz wziął krew i pokropił nią lud, mówiąc: «Oto krew przymierza, które Pan zawarł z wami (hinnË da|m-haBBürît ´ášer Kärat ´ädönäy `immäkem) na podstawie wszystkich tych słów» (Wj 24,8; zob. też Pwt 4,23; 5,2.3 itd.). Formuła ta występuje przynajmniej kilkadziesiąt razy w Biblii w relacji Bóg – człowiek. Pojawia się także w relacji przymierza między ludźmi: A potem Abraham dał Abimelekowi owce i woły, i tak obaj zawarli przymierze (wayyikrütû šünêhem Bürît) (Rdz 21,27).

Rytuał “rozcięcia przymierza” poświadczony jest również w Ugarit: wapienna stela przedstawia króla i wasala, podających sobie ręce, łokciami wsparte na dokumentach przymierza spisanych na glinianych tablicach (a wiec na pewno mamy do czynienia z przymierzem), a powyżej widać dwie rozdzielone połówki ofiarnego zwierzecia[11].

Trudno wypowiadać się nt. religijności prywatnej, osobistej. Zwraca natomiast uwagę istnienie w Ugarit instytucji zwanej marzeah. Jest to rodzaj zwyczaju żałobnego, sakralna uczta ku czci zmarłego, znana w świecie fenickim i hebrajskim – również do tego zwyczaju znajdujemy analogie w Biblii (por. Jr 16,5 x:zEr>m; tyBe Bêt marzëªH – dom żałoby; zob. też Am 6,7)[12]. Troska o zmarłych odgrywała ważną rolę w pobożności starożytnej ludności Ugarit. Świadczy o tym chociażby mit o Aqhacie: Danel maż sprawiedliwi i mądry, dowiedziawszy się o śmierci swego syna Aqhata, wyrusza w podróż w celu odnalezienia i pochowania zwłok syna i czyni niemałe starania, by dopełnić tego obowiązku.

Większość tekstów o charakterze religijnym odzwierciedla idee religijne bezpośrednio samego Ugarit, a pośrednio Semitów. Wiele idei religijnych jest bliskich tym spotykanym na kartach Starego Testamentu.




Panteon Ugarit

W.F. Albright, Yahweh and the Gods of Canaan. An Historical Analysis of Two Contrasting Faiths, Garden City, New York: Doubleday 1968 oraz Winona Lake: Eisenbrauns 1990, 1994; J. Day, Yahweh and the Gods and Goddesses of Canaan (JSOTSup 265), Sheffield: Sheffield Academic Press 2000; A. Rahmouni, Divine Epithets in the Ugaritic Alphabetic Texts, tłum. J.N. Ford, Leiden: E.J. Brill 2007.



Ogólnie
Dlaczego mówimy o religii i panteonie z Ugarit? Otóż okazuje się, że znaczna cześć naczelnych bogów Ugarit występuje z imienia w Biblii; co więcej – imię najwyższego bóstwa religii ugaryckiej (El) zostanie w Biblii związane z JHWH.

Listy bogów i wykaz ofiar i obrzędów wymieniają ponad siedemdziesiąt bogów czczonych w Ugarit. Oprócz bóstw semickich i sumeryjskich są wśród nich bóstwa starosyryjskie i huryckie[13]. Za kana nejski Olimp uchodzi góra Safon wznosząca się piramidalnie na północnym wy brzeżu Syrii ok. 40 km na północ od Ugarit. Na czele kananejskiego panteonu stał El.

Bóstwa ugaryckie spotykamy zarówno w tamtejszych tekstach mitologicznych, jak i w kultycznych. W pierwszych bogowie są głównymi postaciami i tu dowiadujemy się o nich bardzo wiele. Poematy mitologiczne stanowią niezastąpione źródło do poznania wyobrażeń i pojęć mieszkańców Ugarit, jakie mieli oni o swoich bogach. Jednak w mitach ugaryckich nie występują wszystkie bóstwa czczone w mieście. O innych bóstwach, o których nic lub prawie nic nie mówią teksty mitologiczne, dowiadujemy się z tekstów liturgicznych, takich jak spisy bogów oraz przeznaczonych dla nich ofiar[14]. Także imiona bóstw, które stanowią często element składowy ludzkich imion teoforycznych (np. Dan-el), mogą nam coś dopowiedzieć. Na podstawie tych danych można w miarę dokładnie zrekonstruować panteon bóstw ugaryckich, choć pewne kwestie pozostają wciąż niejasne.

Dla przeciętnego mieszkańca Ugarit bogowie tworzyli liczną, ale zorganizowaną i zhierarchizowaną zbiorowość. Społeczność bogów była w pewnym sensie odbiciem społeczności, w której żyli ich czciciele. Ludzie (nie tylko z Ugarit) zawsze przedstawiali bogów trochę na swój obraz i swoje podobieństwo. Bogowie Ugarit także do złudzenia przypominali ludzi. Żyli jednak lepiej niż ludzie, w mitach wiodą życie takie, o którym ludzie marzyli lub o którym mogli tylko marzyć. Tak więc bogowie ucztują przy każdej nadarzającej się okazji, jedząc tłuste mięso i pijąc obficie wino i przy tym słuchali muzyki, którą także lubili.

W Biblii, w tzw. bajce Jotama (Sdz 9) krzew winny, który nie chce zostać królem drzew, wypowiada takie słowa: Czyż mam się wyrzec mojego soku (wina), rozweselającego bogów i ludzi (...) (Sdz 9,13). Jakich bogów uweselających się winem ma tu na myśli autor natchniony w tej wczesnej księdze biblijnej? Być może, a nawet prawdopodobne jest to, że znał mityczne teksty z Ugarit, gdzie nawet król bogów, stary i mądry El, nie mógł się oprzeć i ulegał skłonności do silnych napojów. Jeden z tekstów (RS 24.258) ukazuje go, jak wychodzi całkowicie zamroczony i kompletnie pijany po uczcie „brnąc w swych odchodach i swoim moczu”. Podczas uczt usługiwali bogom inni bogowie niżsi rangą, będący dla tych pierwszych sługami[15].

W społeczeństwie bogów istniała ścisła hierarchia. Jej istnienie potwierdzają znalezione liczne egzemplarze „list bogów” zarówno w języku ugaryckim, jak i w przekładzie akadyjskim. W tych listach bogowie wymieniani są według pewnego porządku. Tworzyli oni zbiorowość zwaną „zgromadzeniem bogów” (ug. phr ’ilm) lub „domem synów Ela” (ug. dr bn ’il), jako, że El uchodził za ojca bogów[16]. Instytucja „zgromadzenia bogów” ma swe analogie w Biblii. W psalmach rolę Ela przejmuje JHWH: Bóg powstaje w zgromadzeniu bogów, pośrodku bogów sąd odbywa (Ps 82,1; por. też Lm 2,6; Iz 14,13: Wstąpię na szczyty obłoków, podobny będę do Najwyższego).

Najniższe miejsca w zgromadzeniu panteonu ugaryckiego zajmowali anonimowi bogowie, zwani w tekstach bn ’ilm – „synami bogów” czy „istotami boskimi” (por. hebr. ~yhil{a/h'( ynEB. benê hā’ĕlôhîm [Rdz 6,2.4; Hi 1,6; 2,1] lub ~yliae ynEB. benê ’ēlîm – synowie Boży [Ps 29,1]) lub bn qdš „synami świętymi” (por. hebr. ~yvidoq. qedôšîm). Owi bn ’ilm lub qdš z tekstów ugaryckich tworzyli dwór niebieski bogów i stanowili ich służbę, jak synowie Boży czy święci w Biblii (chodzi o aniołów, dwór niebieski Boga). W biblijnym okresie przedpotopowym określenie „synowie Boży” odnosi się do potomków Seta, zwanych również refā’îm („giganci”) lub gibbōrîm („bohaterowie, mocarze”) – przeciwstawionym benôt hā’ādām („córkom ludzkim”) w Rdz 6,1-4. W Hi 1,6 rozmowa JHWH z szatanem na temat Hioba odbywa się w obecności istot niebiańskich zwanych benê hā’ĕlôhîm. Te same istoty w dalszym ciągu opowiadania zwane są qedôšîm „święci” (Hi 5,1). W Psalmie 89 jest mowa o „zgromadzeniu świętych” qehal qedôšîm (w. 6) lub „radzie świętych” sôd qedôšîm (w. 8), w której uczestniczą benê ’ēlîm (w. 7). W wizji Zachariasza qedôšîm wysłani do proroka noszą miano mal’āk „anioł” i przeciwstawieni są szatanowi (Zch 3,1).



El
(ug. ‘l, hebr. ’ēl, akad. 'ilu, arab. 'ilah, południowoarabskie 'ilumkuh)
Imię El w ugaryckim piśmie klinowym alfabetycznym (czyt. od lewej do prawej)




Imię El w paleohebrajskim (fenicko-hebrajskim, ketaw iwri) (czyt. od prawej do lewej)


A. Naumczyk, Ważniejsze bóstwa panteonu kananeńskiego w świetle tekstów z Ugarit, Rocznik Teologiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej 1960, Warszawa 1961, s. 133-177; W. Hermann, Ps 19 und der kananäische Gott Ilu, Ugarit-Forschungen 19 (1987) 75-78; U. Oldenburg, The Conflict Between El and Baal in Canaanite Religion, Leiden: E.J. Brill 1969; S.B. Parker, The Historical Composition of KRT and the Cult of El, ZAW 89 (1977) 161-175; M.H. Pope, El in the Ugaritic Texts, Leiden: Brill 1955; R. Rendtorff, El, Ba'al und Jahwe, ZAW 78 (1976) 277-291; R. de Vaux, El et Baal le dieu des peres et Yahweh, Ugaritica 6 (1969) 501-518.


Pierwszym bogiem „zgromadzenia bogów” był El. Etymologia tego imienia pozostaje wciąż niejasna. Wskazuje się na homofon[17] ’ēl – (hebr. „silny, mocny, siła, moc”), pochodzący od rdzenia wl („stać na czele, przewodzić” Th. Noldeke). Rdzeń wl ma jeszcze drugie znaczenie: „być mocnym” (W. Gesenius), ale nie było ono podstawą rzeczownika ’ēl.

Rzeczownik ten występuje we wszystkich językach semickich z wyjątkiem etiopskiego i jest nazwą pospolitą oznaczającą po prostu bóg. W Ugarit staje się imieniem własnym. Ojciec bogów stał się bogiem par excellence i dlatego nazwano go El. Obok imienia własnego El, występuje także w tekstach ugaryckich termin ’il w znaczeniu nazwy pospolitej. Co ciekawe przed odkryciami z Ras Szamra tylko Filon z Byblos, którego świadectwo uważano z niepewne, wskazywał, że El był odrębnym bogiem, że El było imieniem własnym boga[18].

Rzeczownik ten wchodzi w skład biblijnych derywatów określających JHWH, typu Elohim, El Szaddaj, El Eljon, El Roj, El Chaj, El Berit, El Betel i inne[19]. Te biblijne imiona Boga zawierające słowo ’el ukuto w czasach patriarchów, a więc stanowią świadectwo najdawniejszego etapu religii Izraela, etapu współczesnego rozwojowi Ugarit.

El określany jest w tekstach Ugarit mianem mlk – „król” (np. KTU 1.3 V 36), a jego najwyższa władza jest wzorem dla ziemskich monarchów[20]. Boscy poddani składają Elowi pełne czci hołdy i dary. Można było do niego przemawiać tylko z pewnego oddalenia, na odległość[21]. Jako król przewodniczył zgromadzeniu bogów, do których zwraca się tak, jak ziemski monarcha zasięgający rady swych dostojników. Nie był on jednak despotą; teksty ukazują go jako sprawiedliwego, mądrego boga, życzliwego ludziom. Jego mądrość okazywała się np. wyjaśnianiu snów a sprawiedliwość w tym, że inni bogowie, walczący nieraz ze sobą, zwracali się do niego ze swymi skargami i prosili go o rozstrzygnięcie sporów.

Choć był on najważniejszym bogiem kananejskim, to w mitologii ugaryckiej nie jest to takie jednoznaczne. Jego niekwestionowana pozycja jako stwórcy świata oraz ojca bogów ustępuje bardzo aktywnej roli Baala, któremu prawdopodobnie stary El przekazał władzę. El wydaje się być przestarzałym, mądrym bogiem-królem, ale już „zawodowo nieczynnym”. Mamy przykłady, gdy bogowie nie liczą się z jego opinią, a nawet mu grożą (Anat w poemacie o Aqhacie).

El był wieczny. Uważany był za stwórcę wszechświata: „stworzyciel stworzeń” (ug. bnj bnwt), ale ponieważ nie odnaleziono tekstów kosmogonii ugaryckiej, więc są to jedynie domysły oparte między innymi na fakcie, że zwano go „ojcem lat”, a zamieszkiwać miał „u źródła dwóch rzek, u początków dwóch oceanów”. W poemacie o Kircie występuje jeszcze tytuł ’ab ’adm – ojciec ludzi (np. KTU 1.14 I 36; 1.15 I 42). Tytuł może dotyczyć stworzenia ludzi, a może być metaforą wyrażającą opiekę Ela nad ludźmi.

Utożsamiany był z bykiem. Przedstawia się go z rogami (symbol władzy królewskiej) na głowie, a kilka tekstów cyklu Baala nazywa go Bykiem Elem (ug. tr il, np. KTU 1.3 V 35; 1.4 III 31). Trudno jednak rozstrzygnąć, czy byk symbolizował boga, czy też siłę płodności (w akcie tworzenia bogów). Jedna z płaskorzeźb znalezionych w Ugarit ukazuje go jako starca z rogami na głowie, siedzącego na tronie[22]. Także z wypowiedzi Anat dowiadujemy się, że Ela wyobrażano sobie jako starca z długą siwą brodą i siwymi włosami (KTU 1.3 V 2-3.24-25):

Obiję czerep twój,
Zbroczę siwiznę twą [krwią]

Siwiznę brody twej wybroczynami[23] [24]

Poematy ukazują Ela także jako strażnika porządku kosmicznego i politycznego oraz źródło królewskiej władzy. Bez jego zgody Baal nie mógł zbudować swego królewskiego pałacu. Jeszcze przynajmniej jeden tytuł Ela zasługuje na uwagę: ’il qnj ’arc – “El stwórca ziemi”, gdyż takim samym tytułem określony jest Bóg, którego kapłanem był Melchizedek, król Szalemu (Salem): #r<a'(w" ~yIm;v' hnEqo !Ayl.[, lae (’ēl `elyôn qönË šämaºyim wä´äºrec) – “El (Najwyższy) stwórca (niebios i) ziemi” (Rdz 14,19).



Aszirat / Athirat
(ug. ’atrt, hebr. ’ăšērāh)
Imię Aszirat w ugaryckim piśmie klinowym



T. Binger, Asherah: goddesses in Ugarit, Israel and the Old Testament (JSOTSup 232; Copenhagen International Seminar 2), Sheffield: Sheffield Academic Press 1997.

Aszirat (lub Athirat) to żona Ela, bogini matka Ugarit i matka bogów (z wyjątkiem Baala) i opiekunka królów. Bogowie tego miasta nazywani są „synami Ela”, ale też bn ’atrt, „synami Aszirat”. Teksty nadają jej tytuł qnjt – stworzycielki bogów, a także nazywają ją Panią (dosłownie Wielką), podobnie jak nazywano Wielką boginię Byblos i innych miast fenickich. Przede wszystkim była ona boginią wybrzeża morskiego, zwana „Panią morza”. Jej pełny i często spotykany tytuł brzmiał ’atrt jm – Aszirat Jam (Aszirat Morze), co może oznaczać: „ta, która stąpa po morzu, krocząca po morzu” (np. KTU 1.4 I 22; II 28-29; III 25.27.29.38).

Choć związana w teogonii z Elem i pozostająca jego małżonką, Aszirat nie przebywa z stale przy nim. Zgodziwszy się bowiem poprosić Ela o pałac dla Baala, musi odbyć długą podróż, aby stanąć przed małżonkiem. Opis podróży zdaje się wskazywać, że podobnie jak wielkie damy Ugarit, Aszirat także podróżowała na ośle. El przyjął ją z radością, zażądał wypełnienia jej małżeńskiej powinności, a potem zgodził się na wszystko, o co prosiła. Swym wdziękiem uzyskała zgodę na budowę pałacu Baala.

Według tekstów ugaryckich Aszera jest główną małżonką boga Ela i dlatego czcigodną matką bogów. Nosi ona przydomek elat „bogini”, tzn. „małżonka Ela”. W Palestynie (także w ST) pojawia się jednak jako małżonka Ba ala. Ona jest panią płodów rolnych i tym samym boginią urodzajów. Ponieważ w jej kulcie mężczyźni i kobiety przez współżycie poś więcali się tajemnicy życia, czciciele nadawali jej szacowny tytuł: Kudszu albo Kadesz, „święta”. Dla biblijnych proroków ta osobliwa „świętość” była jedynie prostytucją i cudzołóstwem. Wyobrażenia przedstawiały tę boginię w zupełnej nagości z podkreśleniem cech kobiecych, niejednokrotnie na lwie, trzymającą w jednej ręce lilię, a w drugiej dwa węże[25].

Oprócz Aszirat do bóstw żeńskich związanych z Baalem należy Asztart, jego małżonka, oraz Anat, jego siostra i kochanka, o których powiemy niżej. Osobowość i rola bogiń w mitach nie była tak jednoznacznie określona, jak osobowość bogów. W związku z tym zauważa się pewną przemienność funkcji u najważniejszych bogiń. Aszirat bywała utożsamiana z boginiami Anat i Asztarte np. jeśli chodzi o bycie boginią płodności, a u Asztart i Anat jesli chodzi o partnęrkę Baala. Owa zmienność zależy prawdopodobnie od tego, że Aszera prezentuje cechy znanej już w czasach przedhistorycznych Wielkiej Matki bogów.

Aszera w Biblii

Hebrajska forma jej imienia to ’ăšērāh (aszera) i tę formę wielokrotnie, bo 49 razy, spotykamy w Biblii Starego Testamentu (przeważnie w l. mn. ’ăšērôt). Nazwa ta w Biblii zwykle kojarzona jest z palem sakralnym czy stelą świątynną, symbolem bałwochwalstwa: Jednakże nie odwrócili się od grzechu rodu Jeroboama, do którego ów doprowadził Izraela - trwali w nim. A nawet aszera stała w Samarii (2 Krl 13,6); Strzeż się zawierania przymierza z mieszkańcami kraju, do którego idziesz, aby się nie stali sidłem pośród was. Natomiast zburzcie ich ołtarze, skruszcie czczone przez nich stele i wyrąbcie aszery (Wj 34,12n); Ustawili sobie stele i aszery na każdym wyniosłym pagórku i pod każdym drzewem zielonym (2 Krl 17,10; por. Pwt 7,7; 12,3; Sdz 6,25; 1 Krl 14,23; passim).

Ugaryckie teksty dostarczyły rozstrzygającego dowodu, że hebrajska nazwa ’ăšērāh oznaczała nie tylko (jako nazwa pospolita) pal i stelę, ale i samą boginię kananejską, której pal był tylko kultycznym symbolem. Ten hebrajski termin oznaczał w rzeczywistości kananejską boginię. I faktycznie, na terenie całego Kanaanu odkryto tysiące figurek wotywnych Aszery, co świadczy o jej ogromnej popularności (por. Wj 34,12n; 2 Krl 17,10; passim). Jej kultyczny symbol przedstawiał pal będący stylizacją drzewa – i stąd pal, potem stela w świątyni (zob. 2 Krl 21,7; 23,6) stała się pomnikiem na cześć tej bogini.

Stary Testament łączy często Aszerę z Baalem, kolejnym niezwykle ważnym bóstwem Ugarit: Nazwa bogini w l. mn. (’ăšērôt) w połączeniu z nazwą Baal również w l. mn. (be‘ālîm)[26] tworzą charakterystyczną w Biblii formułę (zwłaszcza dla literatury deuteronomistycznej, po raz pierwszy w Sdz 3,7): tAr)vea]h'-ta,w> ~yliÞ['B.h;-ta, Wdïb.[;Y:w: wayya`abdû ´et-haBBü`älîm wü´et-hä´ášërôt „służyli Baalom i Aszerom”: Izraelici popełniali to, co złe w oczach Pana. Zapominali o Panu, Bogu swoim, a służyli Baalom i Aszerom (Sdz 3,7; por. 2 Krl 21,3; 2 Krn 33,3).

I tu pewna ciekawostka archeologiczna. Na inskrypcji z Kuntillet ‘Ajrud na płd. Synaju odkryto napis o treści: „JHWH i jego Aszera”. Z książki „Biblia i religie” autorstwa Giovanni Odasso[27]: „Inskrypcje odkryto w miejscu kultu w Kuntillet Adżrud, znajdującym się na południe od granic południowej Judei. Znaleziono tam wzmianki o imionach El, Baal, JHWH i Aszera. Znamienne, iż JHWH wspomniany jest jako »JHWH z Samarii« (jhwh šmrn) i »JHWH z Temanu« (jhwh {h}tmn); wreszcie Aszera pojawia się jako małżonka JHWH. Szczególnie ważna jest końcowa część inskrypcji, gdzie czytamy: brkt ’tkm l jhwh w l ’šrth (»Błogosławię wam przez JHWH z Samarii i przez jego Aszerę«).

Ten fakt wskazuje na zaskakujące zbieżności tradycji religijnej Izraela z tradycją otaczającego środowiska, w którego kulcie są obecni bogowie i boginie. Istotnie, inskrypcje rzucają światło na związek pomiędzy JHWH a Aszerą i nie pozwalają już dłużej wątpić, iż w okresie przedwygnaniowym Aszera była czczona w wielu miejscach i sanktuariach razem z JHWH. Te nowe fakty z kolei domagają się nowego rozumienia pewnych tekstów biblijnych, które mówią o dewiacjach Izraela w kulcie Aszery”. Rzeczywiście wydaje się, że w pewnych miejscach i momentach w Izraelu Aszera czczona była jako małżonka JHWH.

http://sites.google.com/site/orygenesorgblog/Home/strefa-studentow/ugarit-religia-i-literatura

cd...

Baal
(ug. b‘l, hebr. Ba‘al, akad. Bēlu)
Imię Baal w ugaryckim piśmie klinowym



S. Cinal, Baal z Ugarit a inni bogowie burzy starożytnej Syrii i Palestyny (R