KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA

Wierzenia i kulty

Palo

Palo (Palo Monte) lub de Las Reglas Kongo to grupa powiązanych ze sobą religii lub wyznań, która rozwinęła się w koloniach hiszpańskich z Karaibów wśród niewolników pochodzących z Afryki Środkowej, głównie pochodzenia Bantu. Inne nazwy związane sa z różnymi gałęziami tej religii włączając Mayombe, Briyumba i Kimbisa.

Słowo "palo" ("trzymać" w języku hiszpańskim) zostało zastosowane w odniesieniu do religii dominikanńskiej ze względu na użycie drewnianych kijów w przygotowaniu ołtarzy, które również były nazywane "la Nganga", "el caldero" lub "la prenda ". Zwolennicy Palo są na ogół zwani "Paleros", "Ngangeros" lub "Nganguleros". Członkostwo rozpoczyna inicjacja do "domu" lub "świątyni". Struktura organizacyjna oparta jest na modelu rodziny. W czasach niewolnictwa, kiedy rodzinne więzy krwi często były złamane przez posiadaczy niewolników, model ten był szczególnie istotny i brany dosłownie.

Historia:

Palo ma swoje korzenie w dorzeczu Kongo w środkowej Afryce, z którego duża liczba afrykańskich niewolników została przywieziona na Kubę, Puerto Rico, a także do kolonii Santo Domingo, obecna stolica Dominikany. W związku z tym znaczna część śpiewów liturgicznych Palo Monte oraz modły są w mieszance języka hiszpańskiego i kikongo, inne wpływy zostały wprowadzane poprzez obecność w Black hiszpańskojęzycznych Latyno Amerykanów.

W połowie XIX wieku Palo zaczęło się rozpowszechniać w Wenezueli i afro-latynoskiej społeczności w Stanach Zjednoczonych oraz w wielu innych miejscach poza Karaiby hiszpańskojęzyczne. Ostatecznie, członkowie spoza grup Afro Latino, a także Afroamerykanie, uzyskali dostęp do tych tradycji. Religia pozostaje w dużej mierze w charakterze Afro-Latino. Pomimo to w nie jest jasne, czy religia rozpoczęła się w Puerto Rico, Dominikanie, czy na Kubie, bowiem na każdej z tych trzech wysp najłatwiej można znaleźć tradycyjne formy obrzędów. W Puerto Rico, miasto Guayama doczekało się przydomka "miasto czarownic", ponieważ religia palo była tu szeroko praktykowana.

System wierzeń i rytuałów Palo opiera się na dwóch głównych filarach:
1. Kult duchów przodków.
2. Wiara w naturalne ("ziemskie") siły. Naturalne obiekty, a w szczególności kije, które uważane są za natchnione siłami, często powiązane z siłami duchów. Obiekty te są znane jako "nganga" i ogniskują rytualne obrzędy oraz magiczne praktyki religijne Palo.

Pewna liczba duchów zwanych Kimpungulu (w liczbie pojedynczej: Mpungu) zamieszkuje tzw. "Nkisi" (obiekty sakralne, pisane także Inquice, Inquise i Enkisi). Kimpungulu są dobrze znane z nazwy i poczynań, i są czczone jak bogowie. Są to potężne jednostki, ale są one poniżej wysokiego rankingu boga Zambi lub Nzambi.

Główne praktyki Palo koncentrują się na religijnym pojemniku lub ołtarz znany jako Nganga lub Prenda. Jest to poświęcone naczynie wypełnione świętą ziemią, ludzkimi szczątkami, kośćmi i innymi przedmiotami. Każde Nganga jest dedykowane dla konkretnego duchowego Nkisi. Ta religijne naczynie jest zamieszkany przez martwego lub ducha zmarłego (prawie nigdy nie są oni bezpośrednim przodkiem właściciela obiektu), zwanego także "Nfumbe", który działa jako przewodnik dla każdej działalności religijnej, które są wykonywane z Nganga.

W Palo wykorzystywane są różne metody wróżenia. Jedno z nich, Chamalongos używa powłok lub dysków z różnych materiałów, często łupin orzechów kokosowych. Bardziej tradycyjna metoda, Vititi Mensú, jest formą przewidywania lub wizjonerstwa, przy użyciu uświęcone rogów zwierząt.

Istnieje wiele Ramas, które rozwinęły się na przestrzeni wieków, takie jak Brillumba - Rama ta rama jest podzielone na oddziały, takie jak Siete Brillumba Konga. Oddział Tata urodził się w tych siedmiu z Brillumba i połączyli swoje nganga, by stworzyć Nsasi Ndoki. Ta rama ostała się przez lata i jest dzisiaj dobrze znana.

Synkretyzm:

Synkretyzm religijny można zaobserwować w niektórych domach wyznawców Palo, zwanych Palo Cristiano, wykorzystują oni krzyż oraz wizerunki katolickich świętych jako reprezentacje Nkisi. Jednak w innych domach, zwanych "Palo Judio", nie ma syncretycyzacji za pomocą zdjęć katolickich. Nazwa Palo Judio oznacza dosłownie "Jewish Palo", jednak określenie "żydowskie", użyte tutaj, nie odnosi wprost się do religii żydowskiej, ale to jest to raczej metaforyczny skrót od "odmowy konwersji na chrześcijaństwo," co jest w przypadku Palo "czysto kongo-afrykańskie." Ważne jest, aby pamiętać, że z powodu europejskiej presji ekonomicznej Królestwo Konga oficjalnie przeszło na katolicyzm, a jednocześnie było niepodległe pod koniec XV wieku i że afrycańsko-katolicki ruch synkretyczny rozprzestrzenił się szeroko w czasach niewolnictwa, osiągając swoje szczyty pod przewodnictwem Kimpa Vita (1684 - 1706), który "awansował" św. Antoniego z Padwy jako "drugiego Boga". Tak więc jest oczywiste, że wielu palo-chrześcijańskich synkretyków, jak również oporność Palo Judio wobec chrześcijańskiego synkretyzmu, ma swoje źródła w kolonialnej Afryce, a nie Puerto Rico.

Tożsamość Nkisi jest dalej niejasna, ponieważ autorzy, zarówno spoza religii, jak również pochodzący z domów Palo Cristiano, próbowali powiązać Nkisi z Orishas Santerii, innej religii. Tak więc byt "Nsambi Munalembe" (znany również jako "Nsasi", "Siete Rayos" oraz różne inne nazwy) mogą być określone przez tych autorów jako odpowiedniki świętej Barbary w katolicyzmie, czy Chango (Shango) w Santeria.

Za sprawą synkretyzmu Kardecian'a w wielu domach Palo, duchowa "Misa" jest często utrzymana przed inicjacją, w celu identyfikacji głównych duchów, które pomogą rozwinąć czyjeś życie. Przewodnicy ci często rozmawiają również poprzez posiadanie, oraz mogą dawać porady wprost.

Podebne religie:

Religie Konga dotarły do Ameryk również inną drogą niż poprzez Puerto Rico. W Brazylii religie Konga znane są jako Umbanda, Quimbanda, Candomblé de Konga, lub Condomble de Angola. W tym najbardziej zbliżona do kubańskiej tradycji Palo jest Quimbanda.
Na Jamajce, Bahamach, Wyspach Dziewiczych, religie wywodzące się z Konga, zwykle nazywane są Kumina lub gdy postrzegane są jako forma magii bez kultu liturgicznego - Obeah.
Ściśle zbliżona do Palo w praktyce, jednak bez jego aspektu teologicznego i liturgicznego, podobnie jak w Obeah, jest forma afro-amerykańskiej magii ludowej, znanej jako hoodo, conjure lub "rootwork, które rozwinęły się z wierzeń afrykańskich niewolników w Stanach Zjednoczonych. Pryzczyną uderzającego podobieństwa tych tradycji jest to, że ich podstawowe przekonania bazujące na Hoodoo wywodzą się z Kongo i Angoli. Na Haiti znane jest określenie Vodou: "Makaya", które jest podobne do Palo.

Panteon:

Najwyższy poziom panteonu Palo jest zajęty przez boga stwórcę - Nzambi. Kimpungulu (w liczbie pojedynczej: Mpungu) z Palo Mayombe są duchami lub bóstwami zawartymi w świętych naczyniach (Nkisi), reprezentując aspekty natury, take jak grzmot, uprawy lub wiatr. Pozostałe duchy, które zamieszkują w Nkisi to Nfuri (wędrujące duchy lub zjawy), Bakalu (duchy przodków), a Nfumbe (anonimowe duchy).

Najwyższe bóstwa:

* Nzambi (Nsambi, Zambia, Nsambiampungo, Pungun Sambii, Sambii Liri, Sambii Surukuru, Sambi Bilongo) - nierzeczywiste "Mpungu", ale wyższy bóg, stwórca wszechświata. Odpowiednik joruba Olodumare.
* Lungombe (Lukankanse, Kadiampembe) - wynik negatywny aspekt Nzambi

Kimpungulu

* Kobayende (Cobayende, Pata Llaga, Tata Pansua, Tata Nfumbe, Tata Funde, Tata Fumbe, Pungun Futila, Tata Kanene) - król śmierci, bóg chorób, powiązany z San Lazaro, np. Babalu Aye.
* Mariguanda (Pungu Mama Wanga, Centella Ndoki, Yaya Kengue, Mariwanga, Mama Linda, Campo Santo) - strażniczka pomiędzy życiem i śmiercią. Powiązana ze świętą Teresą i Oya Iansan.
* Gurunfinda - bóg lasów i ziół. Związany ze św. Nobertem non Nato nie lub św. Sylwestrem, np. Ozain.
* Nkuyu (Nkuyo, Manunga, Lubaniba, Lucero) - bóstwa lasów i dróg, przewodnictwa i równowagi. Powiązane z św. Antonim, np. Elegua.
* Ma Lango (Madre de Agua, Kalunga, Mama Kalunga, Pungo Kasimba, Mama Umba, Mbumba Mamba, Nkita Kiamasa, Nkita Kuna Mamba, Baluande) - bogini wody i płodności. Znana także jako Virgen de Regla, patronka portu w Hawanie, np. Yemaya.
* Chola Wenguere (Mama Chola, nengue Chola, Chola Wengue) - bogini bogactwa i przyjemności. Powiązana z La Caridad Virgin de la del Cobre, patronką Kuby, np. Oshun.
* Kimbabula (Kabanga, Madioma, Mpungo Lomboan Fula, Nsambia Munalembe, Tonde, Daday, Munalendo Ojciec Tiempo) - bóg wróżb i wiatru. Powiązany ze św. Franciszkiem, np. Orunmila.
* Watariamba (Watariamba, Nkuyo Lufo, Nguatariamba Enfumba Bata, Saca Empeno, Cabo Rondo, Vence Bataya) - bóg polowań i wojny. Powiązany z Janem Chrzcicielem, eq. Ochosi.
* Nsasi (Nsambi Munalembe, Siete Rayos, Mukiamamuilo, Nsasi) - bóg piorunów i ognia, co odpowiada św. Barbarze, np. Shango.
* Ma Kengue (Yola, Tiembla Tierra, Pandilanga, Mama Kengue) - duch mądrości i sprawiedliwości. Ten Mpungu jest powiązany z La Virgin de las Mercedes i Obatala.
* Sarabanda (Zarabanda, Rompe Monte) - bóstwo pracy i wytrzymałości. Powiązane z Saint Peter, np. Oggun.

Profanacja grobów.

Palo jest związane z licznymi kradzieżami nagrobków w Wenezueli. Mieszkańcy donoszą, że wiele spośród grobów na cmentarzach Caracas General del Sur zostało podważonych, aby ich zawartość usunąć na użytek uroczystości Palo. W Newark, NJ, okazało się, że zwolennicy Palo przetrzymują w naczyniach w piwnicach szczątki co najmniej dwóch zmarłych wraz z przedmiotach zrabowanych z jednego z grobów.

[tłumaczenie z en.wikipedia.org => przejdź]



http://cubana.katowice.pl/wierzenia.php?ktory=palo