KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA

Żydzi, (dosł. 'chwalcy /Jahwe/' lub 'czciciele /Jahwe/' z hebr. Jehudim, יהודים, jid. Jidn, ייִדן, ladino ג׳ודיוס Djudios) – naród semicki zamieszkujący w starożytności Palestynę (określany wtedy jako Hebrajczycy albo Izraelici), posługujący się wtedy językiem hebrajskim, a w średniowieczu i czasach nowożytnych mieszkający w diasporze na całym świecie i posługujący się wieloma różnymi językami. Żydzi nie stanowią jednolitej grupy religijnej i etnicznej. Dla żydów ortodoksyjnych Żydem jest tylko osoba, która ma ortodoksyjną matkę lub przeszła konwersję na judaizm. Za Żydów uważa się jednak wiele osób, które nie są żydami ortodoksyjnymi. Kto jest Żydem (hebr. ? מיהו יהודי) jest pytaniem, na które nie da się jednoznacznie odpowiedzieć, gdyż może to być identyfikacja kulturowa, etniczna lub religijna. Wiele osób, które uważają się z jakichś powodów za Żydów, nie są uznawane przez inne grupy lub instytucje. Dotyczy to na przykład żydów reformowanych, którzy nawet pomimo etnicznego pochodzenia żydowskiego czasem nie są uznawani przez żydów ortodoksyjnych. Według prawa izraelskiego Żydem jest osoba, która ma ortodoksyjną żydowską matkę, chociaż prawo do obywatelstwa bez oficjalnego uznania takiej osoby za Żyda ma każda osoba, która ma przynajmniej jednego dziadka, który był ortodoksyjnym Żydem. Stąd wielu Żydów mieszkających w Izraelu czy USA nie ma według prawa tego kraju oficjalnego statusu Żyda.

Hebrajczycy wchodzili prawdopodobnie w skład grupy Habiru, którą w II tysiącleciu p.n.e. tworzyły ludy przybyłe do Syropalestyny z obszarów Mezopotamii. Uważa się, iż termin Hebrajczycy pochodzi właśnie od nazwy Habiru[3][4][5].

Habiru (także Habiri, Khabiri, Hapiru, `Apiru, `Eperu) to starożytna nazwa grupy ludzi zamieszkujących rejon Syropalestyny, którzy nie posiadali własnego państwa. Byli przybyszami (zza Eufratu) i prowadzili głównie koczowniczy tryb życia, przez co można ich porównać do wędrownych Cyganów. Do grupy tej należeli głównie Huryci i Semici, zaś w starożytnych inskrypcjach występują jako włóczędzy i rabusie, zaciężni wojownicy, słudzy i niewolnicy oraz kupcy i handlarze. Z racji zbliżonego brzmienia oraz wspólnego źródłosłowu nazwy, podobnego stylu życia, a także relacjach o podboju Kanaanu w listach amarneńskich wielu uczonych uważa, że do grupy tej zaliczano także Hebrajczyków.

Ludy semickie lub Semici − umowna nazwa, pochodząca od imienia biblijnego Sema (jednego z synów Noego), grupy ludów posługujących się językami należącymi do rodziny języków semickich. Określenie to pochodzi od niemieckiego filologa Augusta Schlözera, który wprowadził je w roku 1781.
Historia

W starożytności Semici zamieszkiwali tereny Bliskiego Wschodu (bez Egiptu), stanowiąc tam zasadniczo zwarty element etniczny, który falami pojawiał się w różnych okresach historycznych, wpływając w bardzo dużym stopniu na dzieje tego regionu. Przybywali z obrzeży pustyni Arabskiej w trzech falach migracyjnych.

Do największych imperiów semickich w starożytności należało imperium akadyjskie, które założył Sargon Wielki. W okresie rozkwitu Akadu semicki język akadyjski stanowił lingua franca całego Bliskiego Wschodu, z wyjątkiem Egiptu.

Po upadku imperium Akadów i ostatniego państwa Sumerów Semici pojawili się w postaci Amorytów, którzy opanowali Mezopotamię i inne przyległe regiony tworząc silne organizmy państwowe (np. państwo Szamsziadada w Asyrii i Hammurabiego w Babilonii).

Kolejna fala Semitów, Aramejczycy, która najechała tereny Bliskiego Wschodu, przyczyniła się do rozpowszechnienia się na kilka stuleci języka aramejskiego na całym Bliskim Wschodzie; przetrwał on do obecnych czasów w formie już nie tak powszechnej. Wymienić należy też Izrael z używanym na jego terenach w starożytności językiem hebrajskim biblijnym.

Od VII wieku datuje się ekspansję Arabów i języka arabskiego na cały Bliski Wschód i Afrykę Północną.

W XX wieku na tereny Izraela, wraz z osadnictwem żydowskim, wrócił wskrzeszony język hebrajski nowożytny.