MOST W AVIGNIOM....

Maciej Pinkwart

Awinion

W LandwedocjiIm bardziej tamto spotkanie oddala si? w czasie, tym bli?sza staje mi si? jego symbolika i przes?anie, jakie z sob? niesie. Tym bardziej niesamowity staje si? sam fakt konfrontacji bajkowych wyobra?e? z tym, ?e maj? one odniesienia do rzeczywisto?ci. Troch? tak, jakby?my nagle przy g?Ăłwnej ulicy w naszym mie?cie zauwa?yli piernikowy domek Baby Jagi, zaopatrzony numerem i skrzynk? na listy...

Pireneje przed granic? schodz? prawie do samego morza, s? ma?e i zalesione jak Beskidy. Przyzwyczajony do fizycznego braku posterunkĂłw granicznych wewn?trz Unii Europejskiej, mi?dzy Austri? i W?ochami lub Niemcami a Francj?, z pewnym zdziwieniem zauwa?am budki stra?nicze i ?o?nierzy z broni?. Autokar zwalnia do kilku kilometrĂłw na godzin?, ?o?nierze uwa?nie nam si? przygl?daj?, ale nie wykonuj? ?adnego gestu, wi?c przeje?d?amy dalej. Bonjour, douce France....

Ej?e, czy na pewno s?odka Francja? Jeste?my teraz w tajemniczej Langwedocji, krainie rozci?gaj?cej si? mi?dzy Pirenejami a Rodanem i mi?dzy Morzem ?rĂłdziemnym a Masywem Centralnym. Najpierw by?a to prowincja rzymska, potem pustoszona wojnami ziemia WizygotĂłw i FrankĂłw, wreszcie prowincja krĂłlestwa Akwitanii... Najlepiej wychodzi?a Landgwedocja na niezale?no?ci, kiedy by?a rz?dzona przez mo?nych panĂłw – w?adcĂłw bogatych miast, spo?rĂłd ktĂłrych najwa?niejsze by?y Albi na pĂł?nocy, Tuluza w centrum, a Carcasonne, Montpellier i Narbonne oraz NĂŽmes na po?udniu. Landwedocja i cz??ciowo s?siednia Prowansja, spokrewnione j?zykowo tak ze sob?, jak i z ca?? oko?opirenejsk? ludno?ci?, by?y tak?e o?rodkiem tolerancji religijnej, szczegĂłlnie, kiedy w XII i XIII wieku prowadzili tu swoj? dzia?alno?? katarzy, nazywani te? – od miejscowo?ci Albi – albigensami. Ich wezwania do odrzucenia hierarchicznego ko?cio?a, propagowanie skromno?ci i ubĂłstwa, niech?? do uciech ?wiata doczesnego nie mog?y by? zaakceptowane przez Ăłwczesnych biskupĂłw, ale to przecie? g?Ăłwnie ch?? zaw?adni?cia niepokorn? prowincj? sk?oni?a w?adze Pary?a do podj?cia, wspĂłlnie z ko?cio?em, krucjaty przeciw heretykom i popieraj?cym ich obywatelom Langwedocji. Ten pierwszy w dziejach religijny holocaust na pocz?tku XIII wieku zdziesi?tkowa? ludno?? mo?nej i ?yznej prowincji. ?lady kacerstwa Dysputa pomi?dzy ?w. Dominikiem i Guilhabertem de Castres (katarem) - obraz autorstwa Pedra Berreguete'a - repr. ze strony www.gnosis.art.plwypalono ?ywym ogniem w czasie wojny, a gdy umilk? szcz?k or??a – zap?on??y stosy ?wi?tej Inkwizycji. Bo to w?a?nie tutaj, a nie we W?oszech czy Hiszpanii na wielk? skal? zadebiutowali inkwizytorzy. Ach, ju? doprawdy jest dziwnym zbiegiem okoliczno?ci, ?e to w Weronie, gdzie zapocz?tkowali?my nasz? podrĂł?, na synodzie w 1184 roku papie? Lucjusz III wyda? dekret Ab abolendam haeresim, ustalaj?cy zasady wyganiania diab?a zarĂłwno z wielkich grup ludzkich, jak i pojedynczych obywateli. A tutaj, w?a?nie w Landwedocji, a dok?adniej w Proulli ko?o Tuluzy przyby?y, tak jak i my dzisiaj, z Katalonii Dominik GuzmĂĄn za?o?y? zakon dominikanĂłw, ktĂłrzy w czasie krucjaty katarskiej i zaraz po niej zas?yn?li z inkwizytorskiej gorliwo?ci i skuteczno?ci. Sam m?ody Katalo?czyk na pocz?tku XIII wieku w?drowa? pieszo po polach Langwedocji i dyskutowa? z katarskimi „doskona?ymi”, propaguj?c na w?asnym przyk?adzie skromno??, ubĂłstwo i blisko?? ko?cio?a wobec ludzi. Osi?gn?? rĂłwnie ma?o, jak poprzedzaj?ce go wystawne orszaki „ewangelizuj?cych” Landwedocj? cystersĂłw. Jego nast?pcy, mieni?cy si? Pa?skimi psami (Domini canes), nie poprzestawali na s?owach. Uruchomiony zosta? system zdrad i donosĂłw, bo donosz?cy sam zwykle nie podpada? pod podejrzenie inkwizytorĂłw. Gdy nie sta?o heretykĂłw, bo wybito ich w wojnach i spalono po pierwszych procesach inkwizycyjnych, dominikanie zaj?li si? tymi, ktĂłrzy ich znali, mogli ich zna? lub w inny sposĂłb narazili si? ko?cio?owi, albo s?siadom. Na stosy w?drowali ludzie starzy i chorzy, ktĂłrzy mieli kontakty z katarami, potem Landwedocja sta?a si? miejscem przera?aj?cych spektakli, w czasie ktĂłrych inkwizytorzy wykopywali z cmentarzy osoby, ktĂłre by?y podejrzane o sprzyjanie herezji. Trupy, w?druj?ce na stosy auto-da-fĂŠ to XIII-wieczny wk?ad Inkwizycji w rozwĂłj chrze?cija?skiej Europy.

A potem przyszli ?o?nierze francuskiego krĂłla Ludwika VIII i dobili Langwedocj?. Ci, ktĂłrzy na „tak” mĂłwili „oui”, czyli Francuzi z pĂł?nocy – pokonali tych, ktĂłrzy na „tak” mĂłwili „oc”. Ale tak naprawd?, j?zyk „tak” (Langue d’Oc) zosta? zast?piony j?zykiem „nie”... Pod koniec XIII wieku prowincja zosta?a wcielona do korony francuskiej, z zachowaniem wszak?e pewnej autonomii. Od czasĂłw Wielkiej Rewolucji Francuskiej autonomi? zniesiono.

BeziersMijamy z daleka widoczn? miejscowo?? BĂŠziers. Wydaje mi si?, ?e rozpoznaj? (ciekawe, sk?d, nigdy tu nie by?em...) wie?e XII-wiecznego ko?cio?a St. Nazaire, ktĂłre mog? pami?ta? Ăłw tragiczny dzie? ?wi?tej Marii Magdaleny, 22 lipca 1209 roku. Wtedy to rycerze i pacho?kowie krucjaty przeciw Albigensom oblegli miasto i za??dali wydania ukrywaj?cych si? w nim 222 katarskich „doskona?ych”. ??danie to zosta?o z oburzeniem odrzucone przez w?adze i mieszka?cĂłw BĂŠziers – w przewa?aj?cej mierze prawowiernych katolikĂłw. Podj?to wi?c decyzj? o szturmie. Wtedy to dowĂłdca krucjaty, papieski legat Arnold Amaury z zakonu cystersĂłw, zapytany o to, jak w ferworze bitwy odrĂł?ni? dobrych katolikĂłw od wszetecznych heretykĂłw, mia? powiedzie? owo s?ynne zdanie, zapami?tane w regionalnej ?acinie: Coedite eos. Novit enim Dominus qui sunt eius – zabijcie wszystkich, BĂłg rozpozna swoich...

Tego dnia robotnicy pa?scy solidnie si? utrudzili. Na ?wi?t? Magdalen? miasteczko BĂŠziers przesta?o istnie?. Arnold napisa? w swoim raporcie do papie?a Innocentego III:

Niemal?e 20 tysi?cy obywateli posz?o pod miecz, bez wzgl?du na wiek czy p?e?. Dzie?o boskiej zemsty by?o zachwycaj?ce....

No nie, ?e s?odka Francja? A, mo?e trzeba tu doda?, ?e Amaury by? tak?e Katalo?czykiem...

Winnice ProwansjiDzie? ma si? ku po?udniowi, gdy pozostawiaj?c po prawej stronie Zatok? Lwi? i ostatnie mokrad?a i bajora systemu Camargue wje?d?amy na teren Prowansji. Jest wczesna wiosna, wi?c na bagniskach nie ma jeszcze flamingĂłw, winnice przedstawiaj? sob? d?ugie rz?dy do?? rachitycznych, ledwo zieleni?cych si? krzaczkĂłw, a fakt, ?e nie wida? ani jednego pola s?ynnej lawendy odbieram jako osobist? uraz?... Prowansja bez lawendy to jak Podhale bez oscypkĂłw: charakterystyczny – cho? bardzo rĂł?ny... - zapach nale?y wszak do kanonu dozna? obu tych regionĂłw. Trudno – trzeba b?dzie przyjecha? jeszcze raz, mo?e pĂł?niej, mo?e dalej w stron? Luberonu...

Przeje?d?amy na lewy brzeg Rodanu i kilkoma zakosami trafiamy na parking w ?rodku Awinionu. Tu? przed nami pojawia si? most.

Most w AwinionieJest kilka mostĂłw, ktĂłre w kulturze ?wiatowej odgrywaj? pewn? rol?, ale rola ka?dego z nich jest mocno ograniczona. Zapewne ka?dy bywalec Pary?a pami?ta Pont Neuf, Nowy Most – mo?e dlatego, ?e to najstarszy most w stolicy Francji. Mo?e najlepiej znany z wygl?du jest wisz?cy most Golden Gate w San Francisco, jest most brookli?ski w Nowym Jorku, most Karola w Pradze... Ale jest tylko jeden most, o ktĂłrym ?piewaj? wszystkie dzieci w krajach frankofo?skich i wszyscy, ucz?cy si? j?zyka francuskiego na ca?ym ?wiecie.

Most w Awinionie.

TEN MOST, ktĂłry w ca?ej krasie jawi si? w?a?nie przed nami.

Sur le pont d'Avignon l'on y dance, l'on y dance…

Most nosi imi? ?wi?tego BĂŠnezeta i obydwa cz?ony tej nazwy s? tylko cz??ciowo prawdziwe. Jajeczko cz??ciowo nie?wie?e... Po pierwsze, nigdy ?aden cz?owiek o tym imieniu nie by? ?wi?tym. Po drugie to, co widzimy to nie jest most, tylko kawa?ek mostu... Legenda g?osi, ?e m?odemu pasterzowi o imieniu BĂŠnezet g?os z nieba oznajmi?, ?e ma on wybudowa? most z Awinionu na drugi brzeg burzliwego Rodanu, w stron? miejscowo?ci Nowe Miasto (Villeneuve). Anio? zaprowadzi? go do biskupa w mie?cie, a ten za??da? dowodu, ?e sprawa ma charakter zlecenia „z gĂłry”. BĂŠnezet d?wign?? wtedy wielk? ska??, ktĂłrej ani 30 ch?opa nie by?o w stanie ruszy? i zaniĂłs? j? sprzed pa?acu biskupiego na brzeg rzeki. Widz?c ten cud, mieszka?cy Awinionu za?o?yli „Bractwo Mostowe”, przeprowadzili sk?adk? i w latach 1177-1185 most, licz?cy 22 prz?s?a zosta? wybudowany. NiektĂłrzy mĂłwi?, ?e nie zosta? uko?czony i do drugiego brzegu zosta?o jeszcze kilka metrĂłw. W czasie krucjaty katarskiej zosta? zniszczony przez wojska Ludwika VIII, a potem powĂłd? dope?ni?a dzie?a zniszczenia. Po latach zacz?to go odbudowywa?, ale zarzucono ten projekt i do dzi? zosta?y ledwie cztery prz?s?a i niewielka roma?ska kapliczka, w ktĂłrej by? pochowany pocz?tkowo – rzekomo - ?wi?ty BĂŠnezet.

Kasia Rabiej przed Pa?acem Papieskim w AwinionieAle na razie wspinamy si? na dziedziniec pa?acowy, ?eby zwiedzi? – do?? pobie?nie – g?Ăłwny zespĂł? zabytkowy miasta. Awinion jest rĂłwnie stary, jak wszystkie poprzednio zwiedzane miejscowo?ci i ma podobn?, rzymsk? proweniencj?. Ale pierwsi mieszkali tu, ju? jakie? 500 lat przed Chrystusem, celtycko-liguryjscy Cavarowie, ktĂłrzy osad? nazywali Aouenion, co t?umaczy si? dzi? jako „Miasto wiatrĂłw” albo jako „W?adca rzeki”, w zale?no?ci od tego, czy b?dziemy zwolennikami CeltĂłw, czy LiguryjczykĂłw. Potem Rzymianie upro?cili to do formy Avenio (przybywam) – co dawa?o ju? liczne pole do poetyckich interpretacji. Od IV wieku Awinion by? siedzib? katolickiego biskupstwa. Ale najwi?kszy okres ?wietno?ci mia? w XIV i XV wieku, kiedy to sta? si? drugim Watykanem. Na skutek naciskĂłw krĂłla Francji Filipa Pi?knego (to ten sam, ktĂłry zniszczy? zakon templariuszy) wybrany pod jego dyktando w 1305 r. papie? Klemens V odby? swĂłj ingres w Lyonie, a nast?pnie wyznaczy? Awinion na stolic? papiestwa (cho? sam tu nie rezydowa?). Po jego ?mierci w 1314 roku (podobno by?a ona skutkiem kl?twy, rzuconej na niego przez umieraj?cego na stosie ostatniego wielkiego mistrza templariuszy, Jakuba de Molaya) konklawe przez dwa lata nie mog?o wybra? nast?pcy, a? wreszcie zosta? nim biskup Awinionu, ktĂłry przybra? imi? Jana XXII. Po nim jeszcze pi?ciu papie?y - sami Francuzi! - rezydowa?o w Awinionie, a jeden z nich - Klemens VI, w 1348 roku kupi? Awinion od krĂłlowej Joanny Sycylijskiej za 80.000 florenĂłw. Wcze?niej budow? wspania?ej rezydencji rozpocz?? Benedykt XII. Pa?ac powsta? w latach 1334-1352. Pod koniec pontyfikatu Grzegorza XI, w 1376 r. Stolica Piotrowa powrĂłci?a do Rzymu, a w Awinionie zacz?li rezydowa?... antypapie?e, uznawani tylko we Francji, Neapolu i Hiszpanii. Schizma awinio?ska trwa?a do 1408 roku, ale w?asno?ci? Watykanu Awinion pozosta? a? do 1791 r., kiedy to w czasie Rewolucji maj?tek zagranicznych ko?cio?Ăłw zosta? przej?ty przez pa?stwo i powrĂłci? do Francji.

Katedra Notre-Dame des DĂ´ms, rĂłwie?niczka s?ynnego mostu (cho? wzniesiona w miejscu kaplicy z IV wieku...), ma pi?kny roma?ski kszta?t, niestety mocno zeszpecony okropnie z?ot? figur? Matki Boskiej, ?wiec?cej na dachu jak Statua Wolno?ci, ktĂłr? jaki? szalony entuzjasta wystawi? w XIX wieku. We wn?trzu (niestety, mocno zbarokizowanym), pochowani s? dwaj awinio?scy papie?e – Jan XXII i Benedykt XII. Obok wznosi si? majestatyczny i jednolity stylistycznie pa?ac papieski, ktĂłry robi najwi?ksze wra?enie solidno?ci? i oszcz?dnym wdzi?kiem gotyckiej surowo?ci.

http://www.pinkwart.pl/Trips/Awinion/Awinion.htm

Kiara.

Aktualności:

KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA

MOST W AVIGNIOM....