KOD PESZEROWY I WIEDZA WSPÓŁCZESNA

Rozne imiona jednej Energii zwanej Bogini Ziemi.

I na jaki kolwiek sposob byscie nie rozwazali tej wiedzy o owej kobiecie zawsze wyjdzie ta sama Bogini reprezetujaca madrosc zwiazana z Azja mniejsza , Grecja, etruskami , lub innymi regionami, znana na swiecie pod wieloscia imion wlacznie z Atena i Afrodyta,ale jest to jedna i ta sama Energia-postac kobieca madrosc Sofia , lub jeszcze inna wielosc imion. Corka Stworcy cudownie narodzona ( wydzielony aspekt jego milosci i madrosci do wlasnego stworzenia, zamieniony w doskonale piekno i harmonie pod postacia kobiety.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Minerwa
http://pl.wikipedia.org/wiki/Lidia_(kraina)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Junona

Wielosc imion i wieloznaczeniowosc kolejnych aspektow.

Warto przeczytac ten tekst choc troszke przybliza zrozumienie istoty Bogini i Boga.

"Wi?c pod tym wzgl?dem s?awna m?dro?? Salomona by?a oparta na g??bokich przemy?leniach. Chocia? sam czci? Jehow?, boga ma?ej sekty, nie mia? powodu zabrania? swoim poddanym ich w?asnych bogĂłw (l Krl 11, 4–10). Nawet sam wyznawa? wiar? w boskie si?y natury, bez wzgl?du na to, co lub kto nimi w?ada?.

Uwielbienie g?Ăłwnej bogini w Kanaan, gdzie przybra?a posta? bogini Asztoret, mia?o d?ug? tradycj?. By?a ekwiwalentna Isztar, g?Ăłwnej bogini Mezopotamii, ktĂłrej sumeryjska ?wi?tynia sta?a w Uruk (biblijne Erech, wspĂł?czesne Al-Warka). W pobliskiej Syrii i Fenicji ta sama bogini by?a, jak donosz? staro?ytni Grecy, nazywana Asztarte (Astarte).

Naj?wi?tsze miejsce, lub wewn?trzne sanktuarium w ?wi?tyni Salomona, mia?o reprezentowa? ?ono Asztoret (nazywanej rĂłwnie? Aszera, jak wspomniano to w Starym Testamencie). Asztoret by?a otwarcie czczona przez IzraelitĂłw a? do VI wieku p.n.e. Aszera by?a bogini?, ?on? Ela, g?Ăłwnego boga i razem tworzyli “boskie ma??e?stwo". Ich cĂłrk? by?a Anat, krĂłlowa niebios, a syna, krĂłla niebios, zwano He. Z czasem osobne postaci El i He po??czy?y si? i sta?y Jehow?. Aszera i Anat z??czy?y si? na podobnej zasadzie i sta?y oblubienic? Jehowy, znan? jako Szekina lub Macierz.

Imi? Jehowa jest pĂł?n? transliteracj? Jahwe, ktĂłre z kolei pochodzi od czteroliterowego hebrajskiego YHWH. Wpleciono we? – s?usznie lub nie – dwie samog?oski1. Pocz?tkowo te cztery spĂł?g?oski (ktĂłre dopiero pĂł?niej sta?y si? rodzajem akronimu Jednego Boga) reprezentowa?y czworo cz?onkĂłw ?wi?tej rodziny: Y oznacza?o Ela, ojca, H – Aszirat, matk?, W odpowiada?o He, synowi, H by?o cĂłrk?, Anat. W zgodzie z krĂłlewsk? tradycj? tego czasu i regionu, tajemnicza wybranka Boga, Macierz, by?a rĂłwnie? uznawana za jego cĂłrk?. w ?ydowskim kulcie Kaba?y (ezoterycznej dyscyplinie, ktĂłra osi?gn??a swĂłj szczyt w czasach ?redniowiecznych) przewija? si? podwĂłjny m?sko-?e?ski wizerunek Boga. Tymczasem inne sekty uwa?a?y Szekin? lub Macierz za przejaw boskiej obecno?ci na ziemi. Bosk? kobiec? komnat? by?o sanktuarium ?wi?tyni Jerozolimskiej, ale od zniszczenia ?wi?tyni Macierz by?a zmuszona b??ka? si? po ziemi, podczas gdy aspekt Jehowy mia? samotnie rz?dzi? niebiosami."


http://boberov.maszyna.pl/Kippin/301-Krew%20z%20krwi%20Jezusa/301-02.htm

Asztarte , czczona jako Bogini rĂłwna aspektowi m?skiemu Boga , czyli Jednia w dwĂłch aspektach.


http://shaman36.bloog.pl/d,9,m,3,r,2008,index.html?ticaid=6bedf

strony zwi?zane z tematem.

http://www.google.com/search?client=firefox-a&rls=org.mozilla%3Apl%3Aofficial&channel=s&hl=pl&source=hp&biw=1280&bih=612&q=judaistycznej+sekty+Stra%C5%BCnicy+Miasta&btnG=Szukaj+w+Google

Przeniesione z innego forum , pisa? east.

Ksi??ycowa Bogini? Gdzie Jest jej dom?

cytat: quetzalcoatl44  Marzec 28, 2011, 00:16:18
JHVH to nie Enil, ani Enki..

tu jest jeszcze Bog IA , Jahvh,
http://www.jrbooksonline.com/pob/pob_images/pob_fig035.jpg



w publikacjach dalekich od religii ?ydowskiej czy chrze?cija?skiej znajdujemy mi?dzy innymi tak? oto zdumiewaj?c?, bezpo?redni? koneksj? : iaH - ksi??yc.

„Uczonym", „badaczom", „historykom" i „egzegetom" od dziesi?tkĂłw lat ten prosty fakt „umyka", nigdy si? na? nie natkn?li lub te? nie analizowali. Jest niezwi?zany z tematem, nieistotny, bez znaczenia.

Nie ma zwi?zku z ponad 400 letnim pobytem ?ydĂłw w Egipcie i objawieniem w?a?nie w tym czasie. Nie ma zwi?zku ani z ksi??ycowym kalendarzem SemitĂłw, ani z rytmem kwadr ksi??yca, wyznaczaj?cym ?wi?te szabaty co 7 dni. Nie ma oczywi?cie powi?za? ze staro?ydowskimi obchodami nowiu i pe?ni ksi??yca.

Nie ma te? zwi?zku z pochodzeniem Abrahama : ani z Ur ani z Haranem: najwa?niejszymi o?rodkami kultu lunarnego Mezopotamii. Nie ma zwi?zku z imieniem krewniaka Abrahama w Haranie — Labana/Lawana [laban = lawan — bia?y (ksi??yc)].

Nie ma znaczenia fakt, ?e powstaj?cy w VI — VII wieku islam, wyprowadzaj?cy si? z abrahamowego objawienia, bez jakichkolwiek w?tpliwo?ci czy waha? przyjmuje za swĂłj symbol ksi??yc z gwiazd?.

Wykszta?caj?cy si? pĂł?niej transcendentalizm monoteizmu ?ydowskiego wypar? g?Ăłwne ?lady kultu Jahwe - ksi??yca, tak w Pi?mie jak i w rytuale religijnym — a wi?c i w ?wiadomo?ci wyznawcĂłw i nast?pcĂłw. Uniewa?niono i usuni?to bezpo?rednie ?wi?ta zwi?zane z ksi??ycem, poprawiono Pismo, zniekszta?cono imiona i nazwy.


http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,3162

RĂł?ne formy zapisu imienia JHWH

http://bracia.racjonalista.pl/odkrycie/traktaty/ie.htm

Starsze wersje Bogini.
Bardzo wiele jest przekazanej wiedzy na temat pra Bogini warto do nich wrĂłci? i zastanowi? si? dlaczego ta wiedza jest blokowana, spychana w zakamarki nie istnienia , o?mieszana?
Przecie? jest bardzo wielu badaczy , ktĂłrzy od dawna zajmuj? si? tematem i odnajduj? pierwotny sens przekazĂłw.
Jednym z takich badaczy jest Pani Joanna ?ak-Bucholc ( ktĂłr? bardzo lubi? czyta?), ona ma wyj?tkowe wyczucie pozostawionej my?li przez dawnych ludzi.

http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,3952

Linia DNA Rodowa ( ROD) zawsze przekazywana przez Matke.

Czyli pramatka ludzko?ci ,ca?ego rodu Ludzkiego jest tylko jedna.
Dwa szczepy Ludzkich rodĂłw , to dwaj rĂł?ni ojcowie , dwie opcje , dwie linie DNA m??czyzn.




 Dziedziczenie [edytuj]

U ssakĂłw mitochondria p?odu pochodz? wy??cznie z komĂłrki jajowej (plemnik tworz?c przedj?drze m?skie pozostawia wszystkie swoje organella poza komĂłrk? jajow?), u wielu innych organizmĂłw (np. owady) jednak plemnik wnika do komĂłrki jajowej razem z w?asnymi mitochondriami. W zwi?zku z tym mitochondria dziedziczymy wy??cznie w linii matczynej, "po k?dzieli", a geny mitochondrialne nie ulegaj? rearan?acji przez rekombinacj?. Z tego powodu geny mitochondrialne porĂłwnywano dla ustalenia kiedy ?y?a kobieta, od ktĂłrej pochodz? wszystkie aktualne mitochondria, nazwana niefortunnie przez pras? Ew? mitochondrialn?, co mylnie sugeruje jedynego przodka wszystkich ludzi. Wyniki wskazuj? na ok. 200 tysi?cy lat i Afryk?, z du?ym marginesem b??du (kilkadziesi?t tysi?cy lat). Wyniki te, podobnie jak wiele innych bada? genetycznych, wspieraj? hipotez? "Po?egnania z Afryk?" (zob. Prehistoryczne w?drĂłwki ludzko?ci), zgodnie z ktĂłr? cz?owiek wspĂł?czesny wyewoluowa? w Afryce i stamt?d kolejnymi falami migracji zaludnia? Ziemi?. Pokazuj? jednak histori? zaledwie jednego fragmentu naszego genomu.
Genom mitochondrialny [edytuj]

Mutacje w genach mitochondrialnych powoduj? choroby mitochondrialne, ktĂłrych objawy dotykaj? g?Ăłwnie tkanki o najwi?kszym zapotrzebowaniu energetycznym - mi??niow? i nerwow?. Choroby te maj? charakterystyczny, matczyny wzĂłr dziedziczenia. RĂłwnie? mutacje kodowanych w j?drze komĂłrkowym bia?ek mitochondrialnych powoduj? choroby genetyczne (np. ataksja Friedreicha).

Mitochondrialny DNA jest nara?ony na uszkodzenia przez wolne rodniki z ?a?cucha oddechowego, a w mitochondriach nie ma sprawnych mechanizmĂłw naprawczych dla DNA. Le?y to u pod?o?a hipotezy t?umacz?cej objawy starzenia si? akumulacj? mutacji somatycznych mitochondrialnego DNA i obni?aniem sprawno?ci energetycznej komĂłrek.

Tak zwany obszar hiperzmienny mitochondrialnego DNA to niekoduj?cy fragment genomu mitochondrialnego, ktĂłry bardzo si? rĂł?ni mi?dzy lud?mi. Dlatego wykorzystuje si? go do bada? genetyki populacyjnej oraz w medycynie s?dowej do ustalania to?samo?ci. Sekwencje niektĂłrych genĂłw mitochondrialnych, rĂł?ni?ce si? mi?dzy gatunkami, mog? s?u?y? jako "kod kreskowy" charakterystyczny dla poszczegĂłlnych gatunkĂłw i s? w zwi?zku z tym wykorzystywane w badaniach biorĂł?norodno?ci.

Poniewa? komĂłrka zawiera tysi?ce kopii mitochondrialnego DNA, ma on wi?ksz? szans? ni? DNA j?drowy zachowa? si? w materiale kopalnym. Do niedawna jedyne znane sekwencje kopalnego DNA by?y sekwencjami mitochondrialnymi. PorĂłwnanie sekwencji DNA mitochondrialnego ludzi wspĂł?czesnych i neandertalczykĂłw sugeruje, ?e gatunki te nie krzy?owa?y sie.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Mitochondrium

Nie dla wszystkich DNA pramatka pochodzi z Afryki...

http://pl.wikipedia.org/wiki/Prehistoryczne_w%C4%99dr%C3%B3wki_ludzko%C5%9Bci

 Po?egnanie z Afryk? [edytuj]

    Information icon.svg Osobny artyku?: Teoria wyj?cia z Afryki.

Migracje cz?owieka w oparciu o teori? mitochondrialnej Ewy

Tradycyjna i powszechnie przyjmowana teoria wyj?cia z Afryki (ang. out of Africa) zosta?a przedstawiona prawdopodobnie w 1789 przez Jamesa Burnetta[1]. Obecnie zwolennicy tej teorii szacuj? czas pocz?tkĂłw migracji na ok. 160[2]-80 tys. lat temu. Cz?owiek przedosta? si? z Afryki na Bliski WschĂłd (rozwa?ane s? dwie mo?liwe drogi przej?cia), a nast?pnie jedna grupa uda?a si? na pĂł?noc do Europy i Azji, by przez such? wĂłwczas Beringi? dotrze? do Ameryki PĂł?nocnej i Po?udniowej, a druga - wzd?u? po?udniowych wybrze?y Azji, a? do Australii.

PI?TEK DZIE? WENUS...


Micha? Gryczy?ski
Chrze?cija?ski pi?tek


Stosunkowo cz?sto mĂłwi si? i pisze o chrze?cija?skim prze?ywaniu niedzieli jako dnia Pa?skiego. Czy na podobn? refleksj? nie zas?uguje rĂłwnie? pi?tek - dzie? upami?tniaj?cy ?mier? Jezusa Chrystusa?

Pi?tek — nazywany tak jako pi?ty dzie? tygodnia — w tradycji biblijnej i rachubie chrze?cija?skiej jest dniem szĂłstym. Wymownie oddaje to grecka nazwa pi?tku; „paraskefi” oznacza bowiem „przygotowanie” i nawi?zuje do ?wi?ta Paschy, ktĂłr? obchodzono nast?pnego dnia, czyli w sobot?.

Dzie? Lucyfera?

Ju? od czasĂłw staro?ytnych nazwy dni kojarzono z planetami. Pi?tek skojarzono z planet? Wenus i dlatego powiadano, ?e to dies Veneris, czyli „dzie? Wenus”. Pliniusz Starszy w swojej 37-tomowej „Historii naturalnej” pisa?, ?e wielka gwiazda Wenus, ktĂłra obraca si? poni?ej S?o?ca i wschodzi na niebosk?onie przed brzaskiem, bywa nazywana Lucyferem. A to dlatego, bo jest pos?a?cem dnia, niczym drugie S?o?ce. Z czasem ow? nazw? upowszechni? biskup Izydor z Sewilli, ktĂłry uwa?a?, ?e jest ona najbardziej odpowiednia dla „gwiazdy porannej”, bo Lucyfer (?ac. lux - ?wiat?o oraz ferre - nie??) to „pos?aniec ?wiat?a”.

Jak pami?tamy z Pisma ?wi?tego, Lucyfer — „syn jutrzenki” - to tak?e imi? przywĂłdcy upad?ych anio?Ăłw. Nic wi?c dziwnego, ?e z czasem pi?tek, jako „dzie? Wenus”, zacz?? zyskiwa? wymiar diaboliczny. Dowodzono nawet, ?e pi?tek to nie tylko czas ukrzy?owania Zbawiciela, ale rĂłwnie? dzie?, w ktĂłrym Adam da? si? zwie?? diab?u, Jezus by? wodzony na pokuszenie po czterdziestodniowym po?cie oraz powiesi? si? Judasz.

Lucyfer jednak, cho? mia?by by? zwiastunem ?wiat?o?ci, sam jej nie lubi, woli dzia?a? raczej w pĂł?mroku. Wtedy bowiem ?atwiej skusi? cz?owieka rozmaitymi mira?ami szcz??cia, ktĂłre w pe?nym ?wietle pryskaj? jak ba?ka mydlana. Bo jasno?? nie jest sprzymierze?cem Z?ego.
Pi?tek zaniedbany

Dla chrze?cijanina sens Wielkiego Pi?tku i ka?dego pi?tku w roku jest oczywisty: to dzie? m?ki i ?mierci Jezusa. ?wiadomo?? tego co wydarzy?o si? na Kalwarii, pami?? ofiary poniesionej przez Chrystusa, nie jest chyba obecnie powszechna, skoro coraz wi?cej ludzi nie odczuwa potrzeby prze?ywania pi?tkowych dni jako pokutnych. Przynosi to wielkie szkody duchowe, poniewa? owocem pokuty powinna by? metanoia, czyli przemiana my?lenia i dzia?ania, a wi?c ca?kowite nawrĂłcenie serca. Nie poczuwaj?c si? do zachowywania postu czy do powstrzymywania si? od udzia?u w pi?tkowych imprezach rozrywkowych i zabawach, cz?owiek narusza powag? tego dnia. I sam sobie szkodzi, poniewa? umartwienia potrzebne s? nam, a nie Panu Bogu; bez wyrzecze? trudno o dalszy wzrost duchowy.

Godzi si? wi?c przypomnie?, do czego zobowi?zuje chrze?cijanina IV przykazanie ko?cielne: „Zachowywa? nakazane posty i wstrzemi??liwo?? od pokarmĂłw mi?snych, a w okresach pokuty powstrzymywa? si? od udzia?u w zabawach”. Zdarzaj? si? oczywi?cie sytuacje, ?e szczegĂłlne okoliczno?ci — np. pogrzeb, wesele, podrĂł?owanie czy korzystanie ze zbiorowego ?ywienia - uniemo?liwiaj? nam pe?ne zachowanie pokutnego charakteru w konkretny pi?tek roku. Cho? tak cz?sto przywo?ywany ostatnimi czasy argument o braku sali na przyj?cie weselne nie wydaje si? wystarczaj?cym powodem, aby ?lub bra? w?a?nie w pi?tek. Mo?e jednak wcze?niej nale?a?oby ustali? dat? ?lubu, a nie termin wesela? Ale je?li ju? uroczysto?? ma si? odbywa? w pi?tek, trzeba zg?osi? si? do proboszcza parafii, na terenie ktĂłrej ma ona miejsce, i poprosi? o dyspens?. Po jej uzyskaniu nale?y jednak podj?? inne formy pokuty. Mo?e to by? modlitwa (zw?aszcza w intencjach poleconych przez Ojca ?wi?tego), ja?mu?na, uczynki pobo?no?ci i mi?o?ci oraz wierniejsze spe?nianie swoich obowi?zkĂłw. Powinny to by? jednak sytuacje wyj?tkowe, a nie powtarzaj?ca si? praktyka.


http://www.opoka.org.pl/biblioteka/T/TA/TAL/pk200914-piatek.html


 

    pi?tek (dzie? Wenus, dzie? Freji)
           
           
           
        ch?opcom urodzonym w pi?tek
nadawa? imi? Pi?taszek
proste

w przypadku dziewczynek
pojawia si? problem
jak zwykle

powitym Wenus
pocz?tym Freja
obie powo??ce rydwanem
u jednej w zaprz?gu go??bie
u drugiej bia?e koty

Wenera uk?adna
Freja przesadzi?a z naszyjnikiem
oddaj?c si?
czwĂłrce kar?Ăłw
po?owicznie

one przepi?kne
powo??
Pi?taszek zarabia na chleb
karm? dla kotĂłw
i go??bi

w pi?tek najszcz??liwiej rodz? si? dziewczynki
przeciwko czemu protestuj? wyznawcy islamu
dzie? ?wi?ty ?wi?c?c

http://mufka.blogspot.fr/2008/03/pitek-dzie-wenus-dzie-freji.html

BOGINI MATKA MOKOSZ.

MOKOSZ - duch s?owia?ski.doc
(119 KB) Pobierz
Mokosz – pani ?ycia i ?mierci. Charakterystyka w kontek?cie mitologii indoeuropejskich

 
Wst?p

„W tych sferach poruszamy si? po omacku” - powiedzia? kiedy? Georges Dumezil o badaniach pierwotnego ludu IndoeuropejczykĂłw. W odniesieniu do bada? s?owia?skiej mitologii mo?na te s?owa przyj?? za motto. S?owianie zdaj? si? by? jej pozbawieni, pomimo najrĂł?niejszych prĂłb naukowej rekonstrukcji i wype?niania luk w empirycznej wiedzy artystyczn? fantazj?. Niew?tpliwie kiedy? istnia?a, bo ka?dy pierwotny lud potrzebuje wyja?nienia niepojmowalnych zjawisk, ktĂłre go zewsz?d otaczaj?, i wyra?a to wyja?nienie w uniwersalnym j?zyku mitu. Przebogaty folklor S?owia?szczyzny, szczegĂłlnie ten dotycz?cy zjawisk nadprzyrodzonych, tak?e naprowadza nas na trop zapomnianych wierze?. Nie wiemy jednak, a raczej mo?emy si? tylko domy?la?, co nasi przodkowie my?leli o pocz?tku wszech?wiata, narodzinach bogĂłw, stworzeniu cz?owieka. Nie znamy ?adnej s?owia?skiej Iliady czy Teogonii, z ocala?ych ?rĂłde? nawet najzdolniejszy kompilator nie z?o?y?by drugiej Kalevali. Badaczowi dawnych tekstĂłw pozostaje wy??cznie gar?? nazw odnosz?cych si? do nadprzyrodzonych zjawisk, przewa?nie zniekszta?conych przez ?aci?skoj?zycznych, chrze?cija?skich kronikarzy.

Nie dziwi wi?c, ?e metod? badawcz?, daj?c? na pierwszym etapie najwi?ksze szanse na oddzielenie rzetelnej wiedzy od naros?ych wokĂł? niej nieporozumie?, by?a analiza etymologiczna. Do niej si?gn?li tacy badacze jak Czech Lubor Niederle oraz Rosjanin Niko?aj Ga?kowski1 . Za? na gruncie polskim Aleksander BrĂźckner, autor Mitologii s?owia?skiej i polskiej, przyczyni? si? do odrzucenia tzw. Olimpu Jana D?ugosza, w ktĂłrym domniemani bogowie polscy byli po prostu odpowiednikami rzymskich. Sceptycyzm BrĂźcknera rozwia? mrzonki romantykĂłw, a inni kontynuowali jego prac?. OgĂłlnos?owia?ski panteon ograniczony zosta? do Peruna (boga b?yskawicy), Swaroga (boga s?o?ca) i Dad?boga/Swaro?yca (boga ognia ofiarnego i domowego).

Budzi to pewne zastrze?enia. Wed?ug koncepcji „gramatyki mitu” Claude’a Levi – Straussa jedn? z zasad organizuj?cych mityczne my?lenie jest regu?a opozycji binarnych: czyli dla ka?dego zjawiska istnieje jego przeciwie?stwo. Oczywista opozycja pierwiastka m?skiego i ?e?skiego zdaje si? by? nieobecna w przedstawionej powy?ej rekonstrukcji. Pewne ?rĂłd?a mog? nam jednak wskaza? rozwi?zanie problemu. Pochodz?ca z Kijowa kronika Nestora tak opisuje pierwotny poga?ski kult:

„I pocz?? panowa? W?odzimierz w Kijowie sam jeden, i postawi? ba?wany na wzgĂłrzu zewn?trz dwora teremnego: Peruna drewnianego, g?owa jego srebrna a w?os z?oty i Chorsa, i Dad?boga, i Siemarg?a, i Mokosz. I sk?adali im ofiary, nazywaj?c ich bogami, i przywodzili syny swoje i cĂłrki, i sk?adali ofiary biesom, i plugawili ofiarami swoimi i splugawi?a si? krwi? ziemia ruska i to wzgĂłrze.”2

Chors (prawdopodobnie tak?e Dad?bog) to bĂłg s?onecznej tarczy3, jak mo?na wywnioskowa? ze S?owa o Wyprawie Igora, Siemarg? (od Senmurw, Simorg) to zapo?yczenie ira?skie4. Pozostaje Mokosz. Cho? nie wymieniana w ?rĂłd?ach dotycz?cych okresu poga?skiego poza powy?szym przypadkiem5, w pĂł?niejszym okresie cieszy si? wielkim szacunkiem jako demon zwi?zany ze sfer? ?e?skiej seksualno?ci6. Dlatego mo?na przyj?? tez?, ?e Mokosz by?a autentycznym bĂłstwem, czczonym zw?aszcza we wschodniej S?owia?szczy?nie. Jej kult by? zwi?zany z wieloma aspektami ?ycia pierwotnych spo?eczno?ci s?owia?skich. Nie ma bowiem ludu indoeuropejskiego, ktĂłry by?by pozbawiony ?e?skiego bĂłstwa p?odno?ci.

 

 
Mokosz w ?rĂłd?ach

Jak wspomniano, Mokosz pojawia si? w ?rĂłd?ach dopiero po przyj?ciu chrze?cija?stwa, ju? nie jako bogini, a demon. Szereg przyk?adĂłw podaje Aleksander BrĂźckner. Mokosz by?a uwa?ana za obro?czyni? kobiet i patronk? wykonywanych przez nie zaj??. Opiekowa?a si? strzy?eniem owiec, hodowl? lnu, prz?dzeniem, ofiarowano jej nierzadko kosmyki we?ny, k?ad?c je obok no?yc. Pami?? o Mokoszy d?ugo utrzymywa?a si? po?rĂłd prz?dek, jeszcze w pocz?tku dwudziestego wieku by?a przedstawiana jako kobieta o du?ej g?owie i d?ugich palcach, ktĂłra w Wielki Post nachodzi?a kobiety prz?dz?ce. Jej kult trwa tak?e w okresie chrze?cija?skim, czego echem s? dokumenty prawos?awnej Cerkwi – zalecenia, o co pop ma pyta? podczas spowiedzi: „Czy sk?ada?a? z babami ofiary Bogu obmierz?e, czy modli?a? si? do wi?, lub czy? na cze?? Roda i rodzanic, i Peruna, i Mokoszy, i Chorsa pi?a i jad?a: trzy lata postu z pok?onami”7

Inne ?rĂłd?o, tekst zatytu?owany S?owo, jak si? poganie ba?wanom k?aniali, podany przez BrĂźcknera za ukrai?skim badaczem Hrynczenk?, tak?e wspomina Mokosz: „tym?e bogom, tak samo ofiaruje lud s?owia?ski: wi?om i Mokoszy, upiorom i brzeginiom, i Perep?utu, i wierc?c si? pij? jemu w rogach, zapomniawszy o Bogu stwĂłrcy (...) i tak wesel? si? o swych ba?wanach”8 (Perep?ut to prawdopodobnie czczony przez S?owian wir wodny, st?d wzmianka o wierceniu si?). Interpolacja (wtr?t) do s?Ăłw przypisywanych ?w. Grzegorzowi, a po?wi?conych ba?wochwalcom, brzmi nast?puj?co: „I dzi? w odleg?ych miejscowo?ciach modl? si? do tego przekl?tego boga Peruna i Chorsa, i Mokoszy, i [do] Wi?(a)”9

Niejasne s? zwi?zki Mokoszy z grzechem onanii – mia?a pono? kara? m??czyzn oddaj?cych si? jej. W jednym z tekstĂłw zosta?a bowiem wymieniono tu? obok greckiego terminu μαλαχία (malakija), oznaczaj?cego masturbacj?. Oto odno?ny fragment: „i Mokosz czcz? i malakij?, tj. onani? bardzo czcz?, tj. bujakini”10 BrĂźckner odrzuci? t? hipotez? bez wahania, bowiem z fragmentu wynika, ?e „Mokosz i malakija to dwie rĂł?ne rzeczy”.

Warto zwrĂłci? uwag? na jeszcze jedno ?rĂłd?o, tym razem nie pochodz?ce z Rusi, tylko z Niemiec - Kronik? Thietmara. W opisie wojny Boles?awa Chrobrego z Henrykiem II (1007-1018) mo?na odnale?? interesuj?c? wzmiank? o s?owia?skim ludzie LucicĂłw. „Lucicy tymczasem wrĂłcili zagniewani i skar?yli si? na to, ?e obra?ono ich bogini?. Albowiem jeden z ludzi margrabiego Hermana przebi? kamieniem jej wizerunek na sztandarze.[...] A kiedy Lucicy usi?owali przeprawi? si? ko?o grodu warownego Vurcin, stracili drugi obraz bogini wraz z doborowym oddzia?em pi??dziesi?ciu wojownikĂłw.”11. Thietmar opisuje lucickie poga?stwo bardzo niech?tnie, zwraca uwag? zw?aszcza na du?? ilo?? o?rodkĂłw kultu, z ktĂłrych pierwsze?stwo przypisuje Radogoszczy, grodowi Swaro?yca. W?a?nie w Radogoszczy mia?yby si? znajdowa? ?wi?te sztandary, „ktĂłrych nigdzie nie zabieraj?, chyba ?e s? potrzebne na wypraw? wojenn?, i wĂłwczas nios? je piesi wojownicy”.12 By? mo?e wizerunek na sztandarze wyobra?a? Mokosz – wtedy mieliby?my jeszcze silniejsze potwierdzenie jej zwi?zkĂłw ze ?mierci?. Mezopotamska Isztar, ktĂłra odpowiada?a za ziemi? i seksualno??, raz udzielaj?c swym wiernym ?aski p?odno?ci, a raz nie, by?a tak?e przedstawiana jako bogini wojny, zw?aszcza po?rĂłd wojowniczych AsyryjczykĂłw. Wierzyli oni, ?e na pocz?tku ka?dej bitwy ukazywa?a si? zbrojna w ?uk i strza?y. Istnieje oczywi?cie mo?liwo??, ?e Thietmar nie zrozumia? znaczenia symbolu umieszczonego na sztandarze. Warto zwrĂłci? jednak uwag? i na ten dowĂłd – interpretacje roli bogini mog?y by? rĂł?ne na terenie S?owia?szczyzny. Istniej? przecie? rĂł?nice zda? nawet co do naczelnego bĂłstwa panteonu, bowiem zakres kultu poszczegĂłlnych bogĂłw by? zrĂł?nicowany terytorialnie.

NiektĂłrzy badacze, niepomni na ostrze?enie Dumezila („pokusa, pu?apka, ktĂłra zgubi?a mitologi? porĂłwnawcz? w zesz?ym wieku – podobie?stwo nazw”) odmawiaj? Mokoszy s?owia?skiego pochodzenia, istnieje bowiem ugrofi?ski demon Moksz (Moksza). S?owia?scy wo?chwowie, czyli kap?ani, mieliby si? uczy? swej sztuki od pot??niejszych szamanĂłw fi?skich, czerkieskich i mordwi?skich. Zwolennicy takiego podej?cia obecno?? Mokoszy we W?odzimierzowym panteonie t?umacz? jego swoistym synkretyzmem religijnym: d??eniem do wystawienia pos?gĂłw bĂłstw obcych krain – czyli Iranu (Simarg?), a tak?e i Finlandii. Nies?uszna wydaje si? jednak tendencja do widzenia po?rĂłd s?owia?skich bĂłstw samych zapo?ycze?, zw?aszcza gdy mo?na wywie?? ich nazwy ze s?owia?skiego materia?u j?zykowego. Tak?e i fi?ski badacz Mansikka nie w?tpi? w s?owia?ski rodowĂłd Mokoszy.

Jej imi? mo?na wyprowadzi? ze s?owia?skiego rdzenia mok-, wskazuj?cego na wilgo? (mokre), albo te? z sanskryckim makha- (bogaty, dostojny), ktĂłrego derywatami s? moc i magia. Inny potencjalny ?rĂłd?os?Ăłw to ira?skie meksha – oznaczaj?ce wyzwolenie, ?mier?, mrok, ale tak?e „sok ro?linny”. Wilgo? mo?e by? skojarzona z wod? oznaczaj?c? p?odno?? – imi? Anahity, bogini perskiej, znaczy Rozlewna.

Wed?ug Andrzeja Szyjewskiego13, Mokosz mo?e by? to?sama z hipotetyczn? ma??onk? Peruna-Gromow?adcy – Perperun?. Do tej wersji przychylaj? si? tak?e rosyjscy badacze Wiaczes?aw Iwanow i W?adimir N. Toporow14, ktĂłrzy twierdz?, ?e Mokosz jest zrzucon? z niebios ma??onk? Gromow?adcy, ktĂłra odnalaz?a swe miejsce w sferze chtonicznej. Je?li przyjmiemy interpretacj? Roberta Gravesa15, ktĂłry w mitach widzia? przede wszystkim zapis uroczysto?ci sakralnych, ale tak?e wydarze? spo?eczno – politycznych, to moment ten zdaje si? by? powi?zany z (hipotetycznym) ko?cem s?owia?skiego matriarchatu. Je?eli istnia?by taki mit, to by?by analogiczny do opowie?ci o Marduku zabijaj?cym Tiamat, straszliw? w?adczyni? chaosu, Perseuszu zabijaj?cym Meduz? i Bellerofoncie – Chimer?. W ka?dym z tych przypadkĂłw ?e?ska istota nadprzyrodzona, zwi?zana z chaosem i ?mierci?, zostaje pokonana i zamordowana przez m?skiego boga lub herosa. Nastaje czas bogĂłw, boginie trac? swoj? uprzywilejowan? pozycj?. Mo?na wi?za? ten moment z neolityczn? rewolucj? rolnicz?, ktĂłra zako?czy?a epok? gospodarki opartej na zbieractwie i my?listwie. Wiedza, gromadzona od pokole? przez kobiety, okaza?a si? w nowych warunkach nieprzydatna. 16

Znamy Perperun? z przekazĂłw dotycz?cych ceremonii odprawianej na wsi bu?garskiej, ilekro? zasiewom zagra?a?a susza. Niemal nag?, ustrojon? tylko w kwiaty i ro?liny, m?od? dziewczyn? kobiety sadza?y na wozie i polewa?y wod?. Nazywano j? Popra. Istnieje tak?e wedyjska bogini znane jako Pard?anja, do ktĂłrej modlono si? o zes?anie deszczu. Innymi przyk?adami s? hetycka Perunaŝ i skandynawska Fiorgynn. Za? mitologia ba?tyjska, pokrewna s?owia?skiej i dostarczaj?ca du?ej ilo?ci materia?u porĂłwnawczego, zawiera wzmiank? o ma??once Perkunasa (odpowiednik Peruna), zwanej Perkun?. Bogini ta objawia si? w S?owia?szczy?nie tak?e pod onomatopeicznym imieniem Dodola 17 (zwi?zek semantyczny cho?by z czasownikiem dudni?), Dudula lub Diolikla – sk?d blisko ju? do Dziedzileli z panteonu Jana D?ugosza, odpowiadaj?cej za wesele i p?odno??. Romanocentryzm i tendencyjno?? D?ugosza s? oczywiste, ale, by? mo?e, wbrew jego krytykom, uda?o mu si? przekaza? cho? odrobin? prawdy w swojej rekonstrukcji.

Pomimo zwi?zkĂłw Perperuny z wilgoci? i deszczem, nie dysponujemy dostateczn? ilo?ci? dowodĂłw, aby mĂłc j? jednoznacznie zidentyfikowa? z Mokosz?. Nie we wszystkich mitologiach indoeuropejskich ma??onka Gromow?adcy jest to?sama z patronk? p?odno?ci.

 
Zagadnienie s?owia?skiego matriarchatu

Robert Graves w przedmowie do swoich MitĂłw greckich i w naukowo-artystycznej rozprawie Bia?a bogini wysuwa koncepcj? pierwotnego europejskiego matriarchatu. Wed?ug niego:

„...staro?ytna Europa nie zna?a bogĂłw. Wielk? Bogini? uwa?ano za nie?mierteln?, niezmienn? i wszechw?adn?. Koncepcja ojcostwa nie trafi?a do my?li religijnej. Wielka Bogini mia?a kochankĂłw, ale tylko dla swej przyjemno?ci, a nie po to, by dzieci mia?y ojca.”18

Za wersj? Gravesa przemawiaj? cho?by dowody archeologiczne – figurka Wenus z Willendorfu jest najstarsz? odnalezion? rze?b? kultow?, co wskazuje na pierwotno?? kultu Matki Ziemi. PĂł?niejsze boginie s? wy??cznie wcieleniami tej pierwszej, reprezentuj? poszczegĂłlne aspekty jej dzia?ania. Matriarchat Gravesa jawi si? jako system rz?dĂłw daleki od sielankowo-utopijnych wizji feministek – oto bowiem „plemienna Nimfa, czyli krĂłlowa, wybiera?a sobie dorocznego kochanka ze ?wity m?odych m??czyzn, krĂłla, ktĂłrego pod koniec roku sk?adano w ofierze (...) cia?o rozszarpywa?y i zjada?y na surowo towarzyszki krĂłlowej.”19 Wydarzenia te z czasem mia?y sta? si? legend?, mitem, niezrozumia?ym odpryskiem ?ywych tradycji. Sza? menad i Dionizos, Penteus wyst?puj?cy przeciw nim w imieniu hierarchii i solarnego porz?dku – wizja ta przetrwa?a cho?by w Bachantkach Eurypidesa.

W?oski badacz, Emilo Gasparini20, usi?uje udowodni? s?owia?ski matrylinearyzm (czyli sukcesj? w linii ?e?skiej), a przez to matriarchat. Wzgl?dna swoboda kobiet s?owia?skich (prawo do wyboru ma??onka, niektĂłrzy pisz? o ich uczestnictwie w wiecach plemiennych) stanowi dowĂłd w rozumowaniu Gaspariniego. Trzeba pami?ta?, ?e Graves podkre?la dziedziczny charakter w?adzy KrĂłlowej – pĂł?niejszy autorytet KrĂłla jest czysto utylitarny, sprawuje on w?adz? wy??cznie pod nieobecno?? KrĂłlowej... przynajmniej a? do patriarchalnego przewrotu.

Mokosz mo?e by? uznawana za bogini? lunarn?, czy jednak skupia w sobie trzy atrybuty: dziewicy, dojrza?ej kobiety i staruchy (model Kora-Demeter-Hekate)? W stosowaniu wszystkich dumezilowskich kryteriĂłw do S?owian nale?y zachowa? dystans, sam autor przecie? zaznacza: „trĂłjdzielnej ideologii niekoniecznie towarzyszy w ?yciu spo?ecze?stwa rzeczywisty trĂłjdzielny podzia?, tego spo?ecze?stwa, ?e wprost przeciwnie, tam, gdzie si? j? stwierdza, mo?e ona by? tylko (ju? nie by?, by? mo?e nigdy nie by?a), idea?em, a jednocze?nie ?rodkiem interpretacji si?, ktĂłre zapewniaj? bieg ?wiata i szcz??cie ludzi.21 Mokoszy mo?na przypisa? tak?e atrybuty pĂłr roku – jej zwi?zek z ziemi? mo?e implikowa? zwi?zek z cyklem wegetacyjnym, z wzrostem, dojrzewaniem i gniciem. Takie skojarzenie nie by?oby niczym nowym dla mitycznej wyobra?ni (Demeter, Ceres, Kybele). Etnografia za? przynosi ca?y szereg ?e?skich postaci demonicznych, takich jak baba-jaga, wi?y, boginki, po?udnice... Gasparini dowodzi, ?e s? one hipostazami Bogini Matki i ostatecznie „podzieli?y” mi?dzy sob? jej atrybuty.

Wieczna Bogini ?mierci w ?yciu mia?a wi?c przeistoczy? si? w przypominaj?cego kobiet? demona, zsy?aj?cego nag?? ?mier? na zasypiaj?cych w polu ?e?cĂłw. W figlarn? wi??, zapraszaj?c? do ta?ca, nawiedzaj?c? m??czyzn we ?nie. W nawk? pozbawion? skĂłry na plecach, wyja?awiaj?c? ziemi? swym upiornym ta?cem. Nie jeste?my w stanie przedstawi? rozstrzygaj?cych dowodĂłw – ale w tej tezie mo?e kry? si? prawda. Analogicznie bowiem dumni Tuatha De Danann22 skurczyli si? do skrzydlatych skrzatĂłw, co mia?o tak rozgniewa? J.R.R. Tolkiena.

 
Szara, s?odka Matka23

Ludy indoeuropejskie nie zna?y morza. Przybywa?y prosto ze stepĂłw, konno, bezlito?nie zniewalaj?c pierwotnych mieszka?cĂłw ziem Europy. Pierwsza fala naje?d?cĂłw greckich, niszczycieli cywilizacji minojskiej, nie mia?a nawet s?owa na okre?lenie wodnego bezmiaru. Zapo?yczy?a wi?c je od pokonanych: thalassa. Nie ulega w?tpliwo?ci, ?e S?owianie nie posiadali tak du?o wierze? zwi?zanych z wod?, jak tych z ziemi?. Jednak woda, poprzez swoj? wielokszta?tn?, zagadkow? natur?, oddzia?ywa?a i na ich wyobra?ni?. Kazimierz Moszy?ski pisze o przypisywanych wodzie w?a?ciwo?ciach oczyszczaj?cych: przynosi?a zdrowie i bogactwo: „Wodo, caryco, oczy?cicielko nasza, biegniesz ty po mszarnikach, po bagnach, oczyszczasz korzenie, kamienie, obmyj i mnie, grzeszne stworzenie”24 - to przyk?ad modlitwy zapisanej na terenie Bu?garii. Woda sprowadza?a tak?e p?odno?? – motyw ten pojawia si? nieco s?abiej, ale jest charakterystyczny dla spo?eczno?ci rolnikĂłw.
cd...

Jest i jednak druga strona medalu - woda nios?a i ?ycie, i ?mier?. By?a miejscem zamieszkania z?ych demonĂłw , takich jak wi?y, wodniki czy utopce. K?piel w pewnych porach roku obj?ta by?a zakazem, gdzieniegdzie pojawia si? obyczaj nie ratowania topielca – ?eby nie ?ci?gn?? na siebie zemsty wody, odbieraj?c jej to, co jej si? nale?a?o. T? dwoist? natur? dobrze oddaje w swojej pracy Symbole przemiany Carl Gustav Jung. „Zrodzony ze ?rĂłde?, rzek i jezior, cz?owiek w chwili ?mierci zanurza si? w wodach Styksu, by rozpocz?? ‘nocn? podrĂł? morsk?’. Te czarne wody ?mierci s? jednak wodami ?ycia, a sama ?mier? i jej lodowate obj?cia to macierzy?skie ?ono – tak jak morze, ktĂłre wprawdzie poch?ania s?o?ce, ale potem rodzi je na nowo”. 25Koniec jest zarazem pocz?tkiem. „E thalassa – tes geneseos symbolon” (morze – symbol powstawania), jak mawiali Grecy.

Istnieje jeszcze jeden zwi?zek Mokoszy z wod?. W przedstawionych w pierwszym rozdziale ?rĂłd?ach zachodzi bowiem interesuj?ca prawid?owo??. Kilkakrotnie bogini jest wymieniana w s?siedztwie wi?, bliskich krewniaczek znanych w polskim folklorze rusa?ek. Czym jest to spowodowane? Czy oznacza po prostu, ?e Mokosz jest bĂłstwem pomniejszym, godnym umieszczenia obok s?owia?skich odpowiedniczek nimf, istot z ni?szego rz?du mitologicznej hierarchii? Aby mĂłc odpowiedzie? na tak postawione pytanie, nale?y bli?ej przyjrze? si? kultowi wi?.

Uwa?ano je za pi?kne, nagie b?d? pĂł?nagie dziewcz?ta, kusz?ce rybakĂłw i pasterzy. Jak pisze Moszy?ski, „...trzymaj? si? zwykle gromadnie, zjawiaj?c w postaci ?ab?dzi, niekiedy soko?Ăłw lub nawet koni i podobno wilkĂłw (...). Maj? one przebywa? m.in. na ob?okach i w chmurach, lecz rĂłwnie? maj? je jakoby prowadzi?, maj? je?dzi? na nich albo samym spojrzeniem skupia? je czy te? tworzy?. Wi?y ukazuj? si? w postaci wirĂłw powietrznych (..) wywo?uj? wiatry czy wichury”26 Ludzi traktowa?y rozmaicie, raz pomagaj?c im w potrzebie, raz niszcz?c wytwory ich pracy b?d? szkodz?c im samym. Tak wi?c uczy?y ludzi wrĂł?enia i leczenia, ale i sprowadza?y gradobicie, susz?, pozbawia?y rozumu, zsy?a?y niemo?liw? do opanowania ??dz?. Tych, ktĂłrzy byli dostatecznie nieostro?ni – zata?cowywa?y b?d? za?askotywa?y na ?mier?. Niekiedy wspĂł??y?y b?d? wchodzi?y w zwi?zki ma??e?skie z m?odzie?cami – taki jest rodowĂłd wi?kszo?ci herosĂłw, junakĂłw, opisywanych przez folklor po?udniowos?owia?ski. Istnieje w folklorze s?owia?skim wiele istot o pokrewnym charakterze: rusa?ki, czyli duchy dziewcz?t zmar?ych przed zam??pĂłj?ciem, ta?czy?y w czasie nowiu przy jeziorach – kto zbli?y? si? zbytnio, ten zostawa? przez nie zaci?gni?ty w g??biny. Porywa?y te? nieochrzczone dzieci, na ich miejsce podrzucaj?c szkaradne odmie?ce. Po?udnice lub przepo?udnice by?y demonami ?yj?cymi w pobli?u pĂłl uprawnych, zn?ca?y si? nad ?e?cami pracuj?cymi w po?udnie.

Powinowactwo Mokoszy z wod?, ktĂłre stwierdzi? mo?na dzi?ki etymologii, ma istotne konsekwencje. Wodne istoty demoniczne s? wyposa?one w cz??? jej cech, odpowiadaj? za podobny aspekt chtoniczny, s? ambiwalentne – przynosz? bowiem ?ycie i ?mier?. Jest w nich cie? pierwotnego kultu Bogini ?mierci w ?yciu. Czasy wi? i rusa?ek nie si?gaj? ju? legendarnej, przedchrze?cija?skiej przesz?o?ci – s? nam bowiem bliskie, odleg?e tylko o kilka stuleci. Mokosz, jedyna ?e?ska istota W?odzimierzowego panteonu, w naturalny sposĂłb powinna odpowiada? za te same chtoniczno – oceaniczne sfery. Niczym zrodzona z piany Afrodyta, ktĂłra cho? dobra i mi?a, zwana by?a przez GrekĂłw przyprawiaj?cymi o dreszcz trwogi imionami grobowa i m??obĂłjczyni. S?ycha? w tym echo dawnych obyczajĂłw, zrekonstruowanych przez Gravesa, a skazanych na zapomnienie przez nowy, patriarchalny porz?dek. Wymazane zosta?y tak skutecznie, ?e nadal trudno bezspornie udowodni?, ?e Mokosz by?a kim? wi?cej ni? tylko enigmatycznym demonem nawiedzaj?cym prz?dki.
Wierzenia o Ziemi

Pierwotna wizja Ziemi jako kobiety i zap?adniaj?cego j? m??czyzny - Nieba towarzyszy ludom ca?ego ?wiata od zarania ich dziejĂłw. Indra, naczelny bĂłg panteonu indyjskiego, jest ma??onkiem Urwary, ktĂłre to imi? mo?na przet?umaczy? jako „urodzajna ziemia”. W Ramajanie Rama po?lubia Sit? – czyli bruzd? ziemi. Echo takiego przedstawienia ?wiata mo?na odnale?? cho?by w j?zyku. Niemieckie Der Himmel (rodzaj m?ski – niebo), die Erde (rodzaj ?e?ski – ziemia) czy adekwatne le ciel czy la terre we francuskim. Przypadek polszczyzny jest o tyle intryguj?cy, ?e nijaki rodzaj s?owa niebo ka?e nam twierdzi?, ?e mieszka?ca sfer uranicznych i bĂłstwo gromow?adne nasi przodkowie nazywali zupe?nie inaczej – i ta w?a?nie nazwa zagin??a w pomroce dziejĂłw.

Wschodnios?owia?ski folklor okre?la Ziemi? epitetem „wilgotna” (Mat' Syraja Zemlja 27) – trudno nie powi?za? tego faktu z Mokosz i przypisywanym jej cechom Wilgotnej Matki. Przyj?cie chrze?cija?stwa doprowadzi?o na terenach Rusi do na?o?enia si? na siebie kultĂłw Mokoszy oraz ?w. Paraskiewy Piatnicy. Korzystaj?c z materia?u zwi?zanego z kultem ?wi?tej, mo?na pokusi? si? o rekonstrukcj? tabu dotycz?cego ziemi-Mokoszy: otĂł? po?wi?cony jest jej pi?tek (analogicznie do Frigg – Freitag), w ktĂłry nie mo?na prz???, by jej nie pok?u? wrzecionami, ani te? ora?. Zakazane by?o wbijanie ko?kĂłw, grodzenie, oranie, rwanie trawy – a splun?wszy przypadkowo na ziemi?, trzeba j? by?o prosi? o przebaczenie. Oczywista jest seksualna symbolika, stoj?ca za tymi nakazami. Kazimierz Moszy?ski w swojej monumentalnej pracy Kultura ludowa S?owian podaje ca?y szereg przyk?adĂłw ogĂłlnos?owia?skiego kultu ziemi. By?a ona u?wi?cona, w sprawach wielkiej wagi przysi?gano na ni?, ca?uj?c j?, bior?c j? do ust lub zjadaj?c. „Na wiosn? grzech jest bi? ziemi?, jest brzemienna na wiosn?, wypuszcza p?Ăłd, ?yto, kwiaty, wszelka trawa.”28 „Kto umy?lnie ziemi? bije, swoj? matk? bije, i ziemia go po ?mierci nie przyjmie”. Takie nastawienie jest nieobce tak?e i dla innych kultur, niekoniecznie indoeuropejskich: „Chcecie, abym ora? ziemi?! Czy zatem mam wzi?? nĂł? i rozerwa? ?ono mojej matki? Je?li tak zrobi?, to gdy umr?, nie przyjmie mnie ona do swego ?ona, abym mĂłg? odpocz??.”29 – mĂłwi wĂłdz SiuksĂłw Smohalla w relacji antropologa ameryka?skiego Jamesa Mooneya.

Ziemia mog?a te? post?pi? odwrotnie – ?ywcem poch?aniaj?c nikczemnika. Antropomorfizacja si?ga daleko: przed wielkimi kl?skami j?czy ona i st?ka. W Rosji d?ugo funkcjonowa? obyczaj „spowiedzi do ziemi”, mimo stanowczego oporu Cerkwi. Znajduje to swĂłj wyraz cho?by w Zbrodni i karze Dostojewskiego, gdzie takie oto s?owa kieruje Sonia do Raskolnikowa: „Id? na rozstaje, pok?o? si? ludziom, poca?uj ziemi?, poniewa? pope?ni?e? grzech wobec niej, i g?o?no powiedz ca?emu ?wiatu: jestem zabĂłjc?!”30 Tradycyjne epitety „?wi?ta”, „bogata” b?d? „brzuchata” mo?na porĂłwna? ze stosowanym w odr?bnej kulturze osety?skiej: otĂł? - jak podaje Moszy?ski - ziemi? zwano „skĂłrzast?” i „sier?ciow?”. Ofiary sk?adane ziemi mia?y na celu jej „nakarmienie”, zakopywano w niej jaja, kury, chleb: „Jedz, ziemio, i spraw, by zbo?a ros?y” - brzmi stosowne zakl?cie. Wiosn? za?, gdy ziemia by?a bliska wydania swych p?odĂłw, tarzano si? po niej, aby Ăłw proces przyspieszy?. Mia?o to bowiem udzieli? jej si?y, podobnie jak odprawiane w podobnej porze pozorowanie aktu seksualnego.

Ziemia niesie ze sob? bogactwo skojarze? – z jednej strony jest matk? i karmicielk?, stworzycielk? wszystkiego co ?ywe. Ale z drugiej strony potrafi odebra? ?ycie, m?ci si? na zbrodniarzach i tych, ktĂłrzy nie potrafi? jej uszanowa?, w niej w ko?cu spoczn? zw?oki i przez ni? b?d? poch?oni?te. Kiedy zdamy sobie spraw?, ?e pierwotny kult s?owia?ski wcale nie musia? zak?ada? odr?bno?ci cia?a i duszy, i ?e dusza by?a - wedle niego - skazana na bytowanie w gnij?cym, zakopanym w grobie ciele (koncepcja ?ywego trupa), u?wiadomimy sobie, jak wielki l?k, wyra?aj?cy si? w bezwarunkowej czci, musia?a budzi? ziemia. Mokosz, rezyduj?ca w sferach chtonicznych, z pewno?ci? by?a tak?e przedmiotem tego kultu, na tej samej zasadzie, wedle ktĂłrej Grecy odnajdowali w Demeter wizerunek wschodniej Wielkiej Macierzy BogĂłw.
Zako?czenie

Wyobra?nia mityczna jest w?a?ciwa dla ludzko?ci od jej pocz?tkĂłw – tak samo nieodzowna jak pierwotne instynkty i potrzeby ni?szego rz?du. Cho? dawni s?owia?scy bogowie przemin?li, to poszukiwanie archetypu macierzy?skiej opiekunki trwa i trwa? b?dzie. Mokosz jest cieniem z przesz?o?ci, niezdolnym przyoblec si? w konkretniejsze kszta?ty – wi?my za to ?rĂłd?a i „greckich” kronikarzy, ale nie os?dzajmy ich surowo. Zmieniaj? si? formy, sposoby wyra?ania kultu przechodz? od bardziej do mniej konkretnych – tre?? jednak pozostaje ta sama. Mizoginiczni Ojcowie Ko?cio?a nie powstrzymali rodz?cej si? afirmacji kobieco?ci, ktĂłra obj??a tak rĂł?ne sfery, jak minne, kult maryjny czy idea Oblubienicy Chrystusa – Mater Ecclesiae. Protestantyzm uderzy? w dogmat o ?wi?to?ci Marii Panny. W przesycon? naturaln? wiar? dusz? chrze?cijanina wkrad?o si? zw?tpienie, intelektualizowanie, pesymizm. Trud ci??kiej pracy, ktĂłra zdaniem reformatorĂłw zas?ugiwa?a na bo?e b?ogos?awie?stwo, nie zast?pi? koj?cego spojrzenia Matki.

Min??o tysi?clecie, odk?d ksi??? W?odzimierz nakaza? wznie?? pos?gi bogĂłw swojego ludu – by rzuci? wyzwanie chrze?cija?stwu? By sta? si? religijnym reformatorem, ktĂłry zagmatwan? wiar? przodkĂłw zamieni w system konsekwentny i spĂłjny? Pytania pozostaj? bez odpowiedzi. Wszystko, co staramy si? powiedzie? lub napisa? o tych czasach, ma posmak czczej spekulacji. Ale po?rĂłd Chorsa, Simarg?a, Peruna, znalaz?a si? jedna posta? kobieca 31. Na pos?gu, zwanym „?wiatowidem ze Zbruczy”, w korowodzie ?rodkowym, dostrzegamy podobn? posta?32 . Nazwa? j? Mokosz? i poprzesta? na tym – by?oby odwrĂłceniem si? od problemu. Ru? naszych czasĂłw oddaje ho?d ?wi?tym ikonom Matki Boskiej Kaza?skiej, Suzdalskiej, Riaza?skiej… Gromow?adny ?w. Ilja, ktĂłry zaj?? miejsce Peruna, i ?w. Paraskiewa Piatnica, ktĂłra zacz??a gra? rol? Mokoszy – u?wiadamiaj? nam, jak wyobra?nia religijna ludu omija zakazy i w jaki sposĂłb zgodnie ze swym w?asnym duchem interpretuje prawdy wiary narzuconej z zewn?trz.

Czy nasze czasy wnosz? co? nowego do tego obrazu? Z pewno?ci?. Kreuj? one obraz konsumpcyjnego raju, w ktĂłrym, jak pisze Erich Fromm, panowa? b?dzie bogini Technika, spe?niaj?ca wszystkie, nawet najbardziej wysublimowane potrzeby swych dzieci. Przyssani do jej piersi, ko?ysani jednostajnym rytmem radiow...

http://docs4.chomikuj.pl/132980387,0,1,MOKOSZ---duch-s%C5%82owia%C5%84ski.doc

Kolumny i ich symbolika.




Sobota, 10 czerwiec, 2006
Wyk?ad - tom, Zak?ad Archeologii - UNIZD




08.03.06

Archeologia staro?ytnej Grecji

GEOMETRYCZNY EPOHA cywilizacja grecka

Od oko?o 1000-700 pne up?ywie dwĂłch tysi?cy lat pne do ko?ca 800 roku pne)
- Geometria okres to pierwszy wielki okres cywilizacji greckiej, a pĂł?niej archaicznego, klasycznego i hellenistycznego okresu oczekiwania i ka?dy z nich jest podzielony
- Kluczem do zaniku cywilizacji myke?skiej, wielkiej w?drĂłwki ludĂłw z pĂł?nocy (Central Europe zako?czy? na granicy Egiptu (BI)) - DorĂłw na po?udnie od kierunku Tesalia - znikaj? myke?skich miasta
- Mieszka?cy, ktĂłrzy posiadaj? cywilizacji myke?skiej wyemigrowali na Kret?, Cypr i na koniec dwa tysi?ce szuka? pocz?tku greckiej cywilizacji
- Tirint 13 faza wieku destrukcji i rekonstrukcji dolnej cz??ci z nich jest ponownie zaludnionej
- Submikenskom okres nie wszystkie tradycje znikaj? myke?skiej cywilizacji, ale miasteczko (niektĂłre pozostaj? np. Ateny), cytadela by?a w ruinie i nie zostan? odnowione, ale w mniejszych miastach (wsie) ?ycie nadal jest prawie normalne (miejsce) i pod koniec 11 wpne zako?czy? "??czenie" GrekĂłw z tych populacji (pocz?tek 12.st - 1050)
- W po?owie wieku 11 (pĂł?ny) zapo?ijne pierwszy prawdziwy rozdzia? greckiej cywilizacji, podzielony pomi?dzy 5-6 plemiona DorĂłw (Peloponez), Ionianie (prawdopodobnie pozosta?o?? po staro?ytnej ludno?ci myke?skiej, Attyka, Grecja sredi?jna, beocia) Tesalci, Eonjani (na pĂł?noc)
- Grecki geometryczny okres jest nazwany po geometrycznej dekoracji - nie wi?cej w tej dziedzinie, takich jak myke?skiej i krete?skich naturalistyczne motywy w malowid?a i gin?cych oraz innych poprzednich funkcji, takich jak Linear scenariusza B, wszystkie wyst?puj? w "ciemne" okresie myke?ska i cywilizacja grecka, termin ten mo?e dostarczy? niemal ca?y okres od geometria jest najmniej znany okres sztuki greckiej
- 1 Okres staro?ytnej cywilizacji greckiej jest geometryczny okres
- Korzystanie z ?elaza, ktĂłre nios? ze sob? DorĂłw - koniec cywilizacji myke?skiej zaczyna si? i ko?czy z epoki br?zu
- Geometria okres jest znane na ca?ym ceramicznych, tworzyw sztucznych i ma?e formy graficzne poprzez budow?
- Z artystycznym aspekcie geometrycznym okres dekadencji w stosunku do myke?skiej sztuki i okresu rozwoju, takich jak hutnictwo ?elaza ust Development), narodziny literatury greckiej w pĂł?nym okresie geometryczny okres +8-cie wieku. - Powoli wy?aniaj? si? z ciemno?ci
- Myke?ska firmis ciemno?ci na ?wiat?o w oparciu o rysunki Ceramiki + w naturze deokracije projekty, ktĂłre rĂł?ni si? od greckich trybĂłw i motywami i ozdobami
- Greckie statki s? technicznie lepsze, ale co mniej dekoracji, podzia? na listwy, klepki ??czy je w ko?cu myke?skiej cywilizacji znikaj?, a generowane najbardziej prostych form geometrycznych w jednym fryzu na najwa?niejszej cz??ci statku w szyi i dwĂłch innych zespo?Ăłw s? puste - pĂł?niej rozszerzona wi?cej elementĂłw opakowania nie s? ju? ko?a, pĂł?kola, trĂłjk?ty, Meander, wzory zygzakowania i pojemniki wygl?da? koszu wype?nionym g?sty i 8. wieku. wyst?puj? i figuralne wzory

Periodyzacja: 1. Protogeometrijsko okres ok. 1050 - 900 pne
Drugi Ju? geometryczny okres ok. 900-850 pne
Trzeci ?rednio 850-750 pne
4-ty PĂł?nym geometryczny okres 750-700 pne

PROTOGEOMETRIJSKI - okres charakteryzuje amfor, kratery i kr?cima, prĂłbka by?a skromna, zawiera jeden do dwĂłch fryzĂłw, lepsze jako?? myke?skiej, mo?na go znale?? w ca?ej Grecji i najwspanialsze okazy by?y produkowane na miejscu w pobli?u Aten cmentarza DIPI

- Pogrzeby torbiele typu mog?aby by? pokryta kopca ziemi, zdobione gĂłrn? cz??? grobu z takich amfor (jako sepulkralnej wysoko?ci ZabytkĂłw o 1m, mog? by? w formie libacji i wzrost w grobie sama)
- Miska Krater na libacjach
- Po?eatk 10 pne ate?ski cemeterija
- X files dipilonska amfory z pierwszej po?owy 9-ty c x - firmisom malowane jako epoce myke?skiej, ktĂłra pochodzi z delikatnej czystej gliny + deszczowej i pozwĂłl mu odparowa? ... - subtelny p?aszcz koloru, ciemna posta? z fryzem i fryz (b) wszystkie zwierz?ta i wszyscy ludzie s? rĂłwni i pusta przestrze? pomi?dzy ka?dym rysunku jako wype?nionych trĂłjk?tĂłw - to si? nazywa. Malowanie Siluetno, malowane popiersia u?ywasz (forma) i szef trĂłjk?ta jest punkt. pĂł?niej zacz?li przybywa? ceremonia pogrzebowa, wy?cigĂłw konnych na cze?? zmar?ego. Wy?wietlanie 2D anface, ?adnych ubra? i t?a (Pejza?)
- Pod koniec 8 wieku liczba ta?my zmniejsza si? z wy?szym figuralnymi reprezentacji z szerszymi paskami na szyj? i amfora brzucha i dekoracji geometrycznej jest na kraw?dzi naczynia (na dole, klamki i drzwi), poszerzaj?c repertuar motywĂłw, takich jak Quadriga wy?cigu, wojownicy, stworze? mitologicznych ; ma?e plastikowe graficzny
- Geometria okres ko?czy si? wraz z pojawieniem si? pierwszego motywem literatury greckiej i motywĂłw, takich jak Iliady i Odysei, s? bardziej zwi?zane z grobu, ale wci?? jest siluetno malowanie sam? palet? kolorĂłw

- Inny rodzaj statku s? ogromne kratery do mieszania wina i wody na gĂłrze (podobnie jak na wyk?adzie), wi?kszo?? z gĂłrnej misce ust reciptoru), ktĂłry stoi na dolnej cz??ci (noga) to dwa fryzy przedstawiaj?ce pogrzeb i na dole pokaza? wy?cig na cze?? zmar?y Biga x = x dvolkolice i ceramiczne pojemniki s? trudne do zniszczenia, poniewa? s? one tak du?e i jako?ci i ?atwo p?kn??, je?li mog? one trzyma? si? razem, bo przebi? si? du?e kawa?ki

- = Oinohe statek z wysokim ko?nierzem z?apa? p?yn

- Pyxis = cylinder typu kontener z pokryw?

- Za ceramiki by?a g?Ăłwnie graficznych przedmioty ma?y plastikowy terakota, br?zu i ko?ci s?oniowej i zwierz?t motywy by?y ko?, byk, ?ania i postacie wojownikĂłw, mitologiczne centaur typu stwory z +8-gi wiek - przyczyn? silniejszego wyniku kontaktu z GrekĂłw i cywilizacji wschodnich bĂłstw widoki przednie s? wy??cznie z ko?ci s?oniowej, ktĂłre zosta?o przywiezione z Syrii

- Albo funkcja ci??kich towarĂłw, czy jako ofiar? dla sanktuarium, z br?zu figurki s? zwykle ozdobione geometrycznymi kszta?tami wyryto takie jak ciemny terakoty firmisom

- I strza?kowej stwierdzono po??czy?y si? dwie g?Ăłwne cz??ci greck? i p?aszczu chiton ubrania



ARCHITEKTURA
W swoich zakresach studiĂłw od archaicznego ?wi?tynie s? stosunkowo dobrze zachowane i maj? ?lady minionego czasu, troch? pokrycia w literaturze.
- Na wyspie Evia Lefkandi g?Ăłwnie wypuszcza? los na Peloponezie - budynki od 10 lub 9. wieku BC HEROON przez funkcj? strukturze wzniesiony za zmar?ych obchodzony jako bohater (?wi?tyni? grobow?) by? wzorowany na ?wi?tyni ale byli w innych celach. Jego d?ugo?? wynosi 45 m, zako?czony absyd? dzieli si? na par? osiowej koncepcji komory (?rodkowa kolumna prowadzi? czerwony o?), wykonane z drewna - w absydzie z dwiema kolumnami na osi przez dwĂłch reprezentacyjnych pomieszcze?, komora g?Ăłwna z jednym rz?dem drewnianych s?upach z dwĂłch wojownikĂłw i pogrzebu ich ?ony przeszed? kawalerii. Interesuj?ce s? dwie rzeczy: to przypomina zasadniczo strukturalnie zainspirowany myke?skiej Megaron i innych jest to, ?e ca?a sprawa by?a powlekane kolumny oklonadama tak. Peripteros gospodarstw - prostok?t z czterech stron otoczone filarach - link mikenskenskog krĂłlewski Megaron archaiczna i starym stylu klasycznym greckim ?wi?tynia
- 2 wa?nym przyk?adem jest miejscem Side Aetolia Termum warstwie wi?cej 9 - 7 wpne (pierwszy wyst?p z archaicznego stylu architektury doryckiej) - apsidal struktura planie kwadratu pod?ogi otoczony kolumnami s?u?y?a jako ?wi?tynia. Pierwszy faza jest najstarsz? ?wi?tyni? 9-szy wieczny budynek o podobnej Lefkande (wczesny okres geometryczna), 2 faza zawiera lobby i ruszy? opistodon (back pokĂłj) 8 wpne geometryczny okres 3-cie faza ?wi?tyni Apollina w pĂł?nym okresie archaicznej, 7 wieczny drewniany dach i filary, z ceg?y i ceg?y, Metopy charakterystyczne - s? to trzy etapy w rozwoju sanktuarium
- Grecki ?wi?tynia w Antama
- Perak w Corinto
- Wygl?da na skroniach znale?li?my modele z terakoty ich prezentacji


+15-ci Trzeci +06-sze
Archaiczny ARCHITEKTURA OKRES

• od oko?o 700 do rozpocz?cia +5-ty wpne (+2 / 4 5 w.)
• Starszy okres greckiej cywilizacji w stosunku do klasycznego ust hellenistyczna) okresu
• Przej?cie od epoki archaicznej najprostszy geometryczny do na?ladowania przez style ceramiki
Budowa Cramp • mo?na prze?ledzi? od geometrycznego okresie
• G?Ăłwne zmiany w okresie arhajkog budowy w porĂłwnaniu do poprzedniego przej?cia z drewna do metody budowania kamiennych - jeden z g?Ăłwnych powodĂłw jest kontakt z cywilizacjami Egiptu i BI za po?rednictwem powi?za? handlowych, ktĂłre zosta?y zrekonstruowane po myke?skiej okresie +8-ta wiek i pocz?tek kolonizacji greckiej rĂłwnolegle (po?udniowe W?ochy, Sycylia, Afryka PĂł?nocna, Delta Nilu, wybrze?e Syrii)
• najstarszy okres okresu archaicznego OKRESU ORJENTALIZIRAJU?I 720/10 do po?owy +7-sze wieku i po po?owie 7-szy wiek rozpoczyna si? okresu archaicznego, ktĂłra jest podzielona na starszych i m?odszych iw ?rednim okresie archaicznym
• Starszy okres jest trudne do oddzielenia od orjentaliziraju?eg okres rozpoczynaj?cy 8. 580-gie St i zav?ava Pne, pocz?wszy od ?rednich (opracowany) do 530/20 ostatni ¼ 6-sze wieku, m?ody (dojrza?y) do 480/70, a potem nast?puje ery klasycznej
• 2 zjawisk: rze?by monumentalnej ("ponownie" pojawia si? po kilka wiekĂłw nie iaok pewno??, ?e mikrofon i Minos mo?na zdefiniowa? jako rze?by) - wygl?d Kuros i wp?yw kora sztuki egipskiej
Skrzy?owanie z konstrukcji drewnianej STONE - masowe wykorzystanie kamienia na kamie? po prostu pozostaje w mocy, s?upy drewniane oraz zast?puj?cy jedn? z istotnych przyczyn zmian w konstrukcji dachĂłw - obejmuj?cych p?yty budowlane i drewno nie s? w stanie wytrzyma? to, i to zast?puje kamie?. Do ko?ca siĂłdmy wieku zako?czy?o si? przej?cie, niektĂłre ?wi?tynie jeszcze drewniane filary 6 wieczne drewniane s?upy znikn? ca?kowicie.

Pierwszy Styl architektoniczny (warstwa) jest zbudowany z kamienia stylu doryckim
Y i u?ywane drewniany budynek, ale oczywi?cie ?adnych innych pozosta?o?ci, ale wiemy z rĂł?nych ?wi?ty?, takich jak figuralnymi wy?wietlaczu i niepewnie czujemy zamiar rozmawia? ze szcz?tkĂłw ostatniego ¼ 7-ci c 630/620. BC
G?ÓWNE CECHY stylu doryckim: zbudowany na platformie trzech krokach tworz? dwa dolne i ostatni stylobate STEREOBAT, kolumna jest bezpo?rednio na stylobate. 2 Roboty drzew Profilowane z 16-20 flet listew odr?bnych i kapitele, stolic pierwszej cz??ci i ostatnich ABASKUS EKINUS co nadlje?e (IDE) lub List belki architraw, gzymsów i fryz utworzonych ENTEBLATURU r. Opaska jest zwykle p?aska, i fryz z TRIGLIFA METOFA Gutta alternatywnej ust) E i MUT (UL) s? w nast?puj?cym E Cornish, naczó?kowym i SIMA.
Mieli rze?b? w polach szczytowych w malowane rze?by z terakoty ulgi, a potem wapie?, ostatnia faza rze?by w kamieniu przy pe?nej g?o?no?ci.
Acroteria przycina kraw?dzie szczycie i aparaty do najlepszych szczytowych - jeden po figur zwierz?t w naturalnej wielko?ci.
Kolumny: wi?kszy filaru ?wi?tyni wielu b?bna u?vr??ivani i mniej budynku w jednym kawa?ku PolakĂłw
• dach dwuspadowy pokryty dachĂłwk? po klasycznej ery marmuru
• nazwa dorycki, poniewa? wyst?puje w Grecji kontynentalnej i kolonie g?Ăłwnie zamieszkane przez ludno?? Doriana ale rĂłwnie? inne obszary, takie jak Partenon na Akropolu, ktĂłra jest w obszarze Morza Jo?skiego
• Cz??ci budynkĂłw ?wi?ty? by?y malowane wyszed? z drewnianych s?upach, aby go chroni? i tradycja kontynuowana w budynku z kamienia - ?tukatirani kolor bia?y wapie?
• 6 budynkĂłw sam na +7-gie pne jest problematyczne, poniewa? nie istniej? ?adne zapiski dotycz?ce wi?kszo?ci budynkĂłw pochodz?cych g?Ăłwnie w oparciu o za?o?enia takich kolonii, a tym samym podniesienie ?wi?tyni dok?adnych danych na temat ustanowienia kolonii i ewentualnego b??du, 50-latach nieparzystych
• Jedna z najstarszych ?wi?ty? doryckich jest pierwszym TEMPLE bohaterka gra?a na wyspie Samos za?o?ona ok. 800 pne, 6,5 m szeroko?ci ?ciany murowane z kamienia, drewniane filary kolumnady w centrum i 3 rĂłwnolegle do wej?cia - tak Dredos x Kreta x mniejszy ?wi?tynia Apolla, oko?o 650 rpne zast?pi?a bohaterk? gra?a Drugiej ?wi?tyni (Herairon) na ca?ej d?ugo?ci kolumna na bocznych ?cianach, portyk z czterech filarĂłw, otoczony drewnianych s?upach krĂłtszy Strona 6 d?ugich 18 kolumn (3: 1) = PERIPTERNI LAYOUT
• ?wi?tynia w ANTAMA i prostilni i periptos - nie wn?trze Rzut typowa architektura doryckim ?wi?tynia. Z przodu pronaos, ca?y (sanktuarium) aditon (typ Skarbu Pa?stwa) do czasĂłw rzymskich - 1 Doric etap budowy, ale era konstrukcji drewnianej
• Thermon (Spa) ?wi?tynia Apolla aplikacji. 630, jedna z najstarszych ?wi?ty? greckich z dachĂłwki, drewniane s?upy kolumnada krĂłtsze 5 stron - 15 stron. Znaleziono malowane Metopy terakoty. Osiowy koncepcja bohaterki gra? jako ?wi?tyni, dach drewniany, terakoty dachowych. Metop spotka? koniec drewnianych belek pokryty ?Ăł?to-br?zowy kolor, 80x80 cm
• TEMPLE bohaterka gra?a w Olympia (HERAIRON) centralnej cz??ci ?wi?tyni w Olimpii do 5 wpne, kiedy to zosta? zast?piony przez ?wi?tyni Zeusa. 600.BC wokĂł?. Doryckich kolumnach wymiary i cechy rĂł?ni?, poniewa? pierwotnie mia? drewniane filary, ktĂłre przynosi Pauzaniasz, ktĂłry stopniowo, poniewa? sp?dzone zamjenivali kamiennych filarach. Typ hexastyle kolumny PERIPTEROS 6-16 r. klasyczne wn?trze. Najwa?niejszym okresem wczesnego archaicznej ?wi?tyni doryckiej. Aisled ca?? jedn? z najwcze?niej. Hekatopendon sto greckie stopy 32m.
• wyspa Korfu (Corcyra) ?wi?tynia Artemidy - s? s?abo zachowane, mo?na zrekonstruowa? plan gruntowych. Dobre szcz?tki architektonicznej rze?by na frontonie r. Zbudowany z kamienia wapiennego. Oksastilni 8 na krĂłtkim boku. Gable rze?by wapiennych. oko?o 580 pne.
Greckich kolonii:
• SYRACUSE ?wi?tynia Apolla pozosta? niewiele zmieniony / uaktualniony. Entazist-suzuju od do?u do gĂłry. Hexastilni PERIPTEROS 6/17. Fasada z sze?ciu doryckich kolumnach po mi?dzy kolumny (odleg?o?? mi?dzy dwoma filarami), a nast?pnie przez 6 wi?cej postĂłw lokalnie specyficznych dla Sycylii, poniewa? nie s? w Grecji.

SECONDARY okresu archaicznego 580 \ `30 - najwa?niejsza faza, gdy? pojawia si? w pobli?u styl dorycki i jo?ski na wybrze?u Azji Mniejszej
?wi?tynia Apolla w Koryncie oko?o 550 pne - typ hexastilni peripteros 6 \ 15, monolityczne filary wapienia, ma dwa ca?o?? (lobby) z 2 filarĂłw antama zwi?zanej korytarza, 2 Ca?a "siostr? Apollina" Aretmidu. Zniszczony w greckiej walki Rzym 146th Zniszczeniu Koryntu, przebudowany w typowych rzymskich budowli. Najwa?niejszym doryckiej ?wi?tyni w Grecji to czasu.
TEMPLE CU SELIMUNTU na Sycylii - nie wiadomo, kto zosta? po?wi?cony. Podobnie jest ?wi?tynia Apolla w Syrakuzach. Oko?o 570, 6/17 uk?ad kolumn. PodwĂłjny przĂłd oddzielnie. Pozostaje architektonicznej rze?by i gzyms centralnego motywem frontonie ozdobionym Gorgony g?ow? i wykonane z terakoty - w celu ochrony ?wi?tyni od si? z?a posta? Atropoterski.
Najstarsza ?wi?tynia w POSEJNNIJI (J. W?OCHY) Lucania (PAESTUP Romana) rozpocz??a wykopaliska archeologiczne w 18. w. w duchu O?wiecenia w Ăłwczesnym KrĂłlestwie Neapolu - zapotrzebowanie na dowĂłd staro?ytnego pochodzenia.
Pierwszy TEMPLE bohaterka gra?a (tzw. bazylika) HERARION po?owie +6-ga w. - Plan i praca ciekawe, 9 \ 18 kolumn pronaus 8 postĂłw, ca?a dwie jednonawowy mia?a dwĂłch przebiegach. Brak po??czenia z stylu doryckim na Sycylii lub w jakikolwiek sposĂłb z kinematycznej Grecji. Budowa wapienia i jest dobrze zachowany
× dla Greków nie tylko pomie?ci? bóstwo ?wi?tyni?, ale naturalnie kru?je ?wi?tego gaju do kultu bóstw, takich jak filary w Olimpie na drzewach zamiennych w gaju ×

STYLE ION (wyst?puje w centralnej Azji Mniejszej zosta?a skolonizowana przez Ionianie) z dorycki luksusowym i dekoracyjne. Podstawa platforma ma tej samej kolumnie doryckiej kolumny i w zale?no?ci od stylu wykonanych w Grecji i Azji Mniejszej - jednej z fali Grecji mo?e by? kwadratowy (baza) i trohili torus, cie?sze drzewa z powodu wielu elegancki channelised (rowki). Stolica wolutami w pracach jastu?astog funkcji, liczyd?o, belki, listwy - ci?g?e wy?wietlanie z ulg?, Cornish, wysoko?? szczyt jest ni?szy od doryckiej ?wi?tyni. Pojawia si? przed Aeolian i Jo?skiego stylu STYLE centralny wschodniego wybrze?a Azji Mniejszej, wygl?d budynku (?wi?tynia) z eoliczne stolic nie ma zbyt wiele, mniejsze ?wi?tynie Neandria, Lesbos. Rzadko s? oparte. Sk?adaj? si? one z oko?o 500 pne

Stylu jo?skim po raz pierwszy pojawi? si? na wyspie SAMNOSU trzeciej HERARION, architekt Roikus, ?wi?tynia typu dipteros, g??bokie przednie, pronaus, ogromne czo?o bez filarĂłw, otoczony kolumnad? z dwiema kolumnami nie wszyscy maj? jonowych wolutami. 52 x 105m, ponad 18 m wysoko?ci kolumn, ?le zmielony materia? podj?te 4.HERARION - 8 rz?dĂłw kolumn do kolumn wchodz?cych ca?? 18,5 m. Przednie 9 s?upkĂłw tylnych 8 i 24 na d?u?szym boku. Stolice marmuru, reszta wykonana jest z wapienia.
Chronologiczny za trzeci przed dniem 4 ?wi?tynia Artemidy doalzi Efezie ok. 570 wzorowany na 3-ga Herarion. 55 x 115m, dipteros, czo?o centralny i otworzy? przed wielkim o?tarzem. Architekci: Teodorus, Kersifon, Metagen r. Pojawienie +3-te Herariona ?rodku. Pierwsza ?wi?tynia z zewn?trz wygl?da to ze wzgl?du na marmurowych ?cianach by?y pokryte fryzem marmuru z ko?ci s?oniowej, crijpovi filaru marmuru i zewn?trznej kolumnady najdojni Tamburini urz?dzone w wysokim ulg?, 19m kolumny wysokie, podpalony.
4-ty Rodzaj obszaru DIPTEROSA Mileta Didim ?wi?tynia Apolla s?abo znane budowy archaiczna i klasyczna
SIFNISKA Skarbu Pa?stwa (m?odszego okresu archaicznego) Antama ?wi?tynia, czo?o, z kariatidama portyk (kora jak kolumny), bogate dekoracje wokĂł? drzwi i ?ciany. 520BC
MASILISKA SKARBIEC ?wi?tynia Antama (Delphi), nie typowe jonowe stolice, antafiksi, 520BC
SKARBIEC Ate?czycy Delphi 500 rpne, dwa filary, na dorsak portyk. Pierwsza ?wi?tynia zbudowana w ca?o?ci z marmuru. 4 w?tkĂłw na metofama amazonomakije (walka z Amazonii)
AFAIN TEMPLE OF hexastyle PERIPTEROS Aegina Island, ca?a nawa z dwĂłch kondygnacji kolumnach doryckich. Poprzedza Partenonu. Pierwsze rze?by szczytowej marmuru zosta? namalowany.



http://translate.google.com/translate?hl=fr&sl=hr&tl=pl&u=http%3A%2F%2Fiader.blogspot.com%2F

EFEZ miasto BOGINI MATKI , kolumny JO?SKIE


http://pl.wikipedia.org/wiki/Efez

ASURA - MITRA i ARKA PRZYMIERZA.

Ja bym to obejrza?a bardziej wszechstronnie ( mo?na dzi?ki netowi), czyli ; A. SURA a to ju? blisko Indii i ciutk? inna pisownia czyli A. SURY BĂłstwo S?oneczne.
Ale te? jako odczyt SUN- RA i SU- RA, wszystko wskazuje na po??czenie ze s?o?cem, jasno?ci? czyli pe?ni? energetyczn?.

Natomiast   SURYA znaczy te? ARKA i MITRA.
Wniosek jest zupe?nie prosty z przekazu ktĂłrym jest ta rze?ba z 4 twarzami na cztery strony o twarzy kobiety.
Wiadomo ju? i? chodzi o cia?o materialne , kobiece, ktĂłre jest ARK?  inaczej depozytem czego?... A czego?  Wiedzy  zapisanej energi? zdeponowanej w tej ARCE rodzaju ?e?skiego zwanej ASURA ale te? MITRA.

http://translate.google.pl/translate?hl=pl&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Surya&prev=/search%3Fq%3DSurya%26hl%3Dpl%26biw%3D1366%26bih%3D575%26prmd%3Dimvnsl&sa=X&ei=o65AUMfXBcuShgep4YCQCQ&ved=0CCYQ7gEwAA

Pami?ta? trzeba i? ?eby  zatrze? ?lady prawdziwej wiedzy zmieniano samog?oski w s?owach i dopisywano litery, w ten sposĂłb powszechnie odcinano Ludzi od pradawnej wiedzy. Jednak ?rĂłd?os?Ăłw pozostawa? , trzeba do niego wraca? i robi? z niego odczyty.

Kiara 

Aszera

Aszera (ugaryckie: ’ṯrt, hebr. אֲשֵׁרָה, inne formy: Athirat, Aszirat, Elat) – w mitologii ugaryckiej bogini wybrze?a morskiego, uto?samiana z planet? Wenus i jej aspektem jako Gwiazda Poranna, matka bogĂłw, pocz?tkowo ?ona najwy?szego boga Ela, pĂł?niej ?ona Baala oraz Jahwe. Przesz?a tak?e do mitologii hebrajskiej. W Biblii jest wymieniana 49 razy, przy czym nazwa odnosi?a si? zarĂłwno do bogini, jak i do steli ?wi?tynnej, s?upu kultowego. Salomon kaza? zbudowa? o?tarz Aszery, jedna z jego ?on by?a wyznawczyni? jej kultu. Ksi?ga Jeremiasza opisuj?c kult KrĂłlowej Nieba tak?e prawdopodobnie odnosi si? do Aszery. Pojawia si? w licznych ?rĂłd?ach (nie tylko semickich). W akadyjskich jako Aszratum/Aszratu, hetyckich jako Aszerdu(s), Aszertu(s), Aserdu(s) lub Asertu(s). Aszera jest powszechnie identyfikowana z ugaryck? bogini? Athirat (’Aṯirat). Tysi?ce wotywnych figurek Aszery odkryto na terenie ca?ego Kanaanu, co ?wiadczy o jej ogromnej popularno?ci.
Spis tre?ci

    1 W Ugarit
    2 W Egipcie
    3 W Izraelu i Judzie
    4 Aszira w Arabii
    5 ?wi?to ’Aszura
    6 Bibliografia
    7 Linki zewn?trzne
    8 Zobacz te?

W Ugarit

W tekstach ugaryckich (napisanych przed 1200 r. przed Chr.) Athirat prawie zawsze wyst?puje w pe?nej tytulaturze: rbt ’aṯrt ym, rabat ’Aṯirat yammi („Athirat Pani morza”, lub „Ta ktĂłra st?pa po morzu”). Bogini wyst?puje 12 razy w samym tylko cyklu Baala. Jej imi? jest przez t?umaczy wyja?niane jako ugarycka forma rdzenia ’aṯr „kroczy?”, powi?zanym z hebrajskim rdzeniem ’?r o tym samym znaczeniu.

Inny wa?ny tytu? noszony przez bogini? to qaniyatu ’ilhm (ugaryckie: qnyt ’lm), ktĂłry mo?e by? t?umaczony jao „stworzycielka bogĂłw (elohim)”.

W tekstach ugaryckich, Athirat jest ma??onk? Ela. Istnieje wzmianka o 70 synach Athirat, prawdopodobnie to?samych z 70 synami Ela. Athirat jest odrĂł?niana od innej bogini – ’Asztart (biblijna Asztarte, b??dnie oddawana jako Asztoret). ZarĂłwno w tekstach ugaryckich, jak i pĂł?niejszych ?rĂłd?ach to rozgraniczenie jednak zanika, co ma swoj? przyczyn? zarĂłwno w ?atwo?ci pope?nienia b??du przy przepisywaniu obu imion, jak i zapewne w tendencjach synkretycznych. Athirat jest tak?e zwana Elat („bogini”, forma ?e?ska od El, por. Allat) i Qodesz („?wi?ta”). Athirat w tekstach akadyjskich pojawia si? jako Asztratum (Antu), ?ona Anu, boga nieba. Asztrat z kolei – w przeciwie?stwie do Athirat jest w tekstach akadyjskich kojarzona raczej z Isztar, przedstawian? czasem jako cĂłrka Anu. Tak?e w tekstach ugaryckich Asztart jest jedn? z cĂłrek Ela – zachodniosemickiego odpowiednika Anu.

W ?rĂłd?ach hetyckich Athirat pojawia si? jako Aszerdu(s), Asertu(s), ma??onka Elkunirsa (por. ugrayckie El-qan-arsha, „El StwĂłrca Ziemi”) i matka 77 lub 88 synĂłw.

Jeden z krĂłlĂłw amoryckich nosi imi? Abdi-Aszirta, „S?uga Aszery”.
W Egipcie

W Egipcie pocz?wszy od czasĂłw XVII dynstii istnia? kult semickiej bogini Qudszu („?wi?ta”), uto?samionej z rdzennie egipsk? Hathor. By? mo?e semick? bogini? nale?y wi?za? z Athirat/Aszratu pod jej ugaryckim tytu?em Qodesz („?wi?ta”). Prawdopodobnie egipskio-semickie bĂłstwo nie jest bowiem ani Asztarte ani Anat. Obie boginie wyst?puj? bowiem pod swoimi imionami i dziel? w ikonografii inne atrybuty, pojawiaj? si? tez w przedstawieniach razem z Qudszu.
W Izraelu i Judzie
Przedstawienie na ostrakonie z Quntilat 'Ajrud powy?ej inskrypcja „Berachti etkhem...”

S?owo aszera ma w Starym Testamencie dwa okre?lenia. Odnosi si? zarĂłwno do bogini o tym imieniu, jak i do filaru, drzewa lub s?upa kultowego, ktĂłry jest bogini po?wi?cony.

Liczne wzmianki biblijne, jak i znaleziska archeologiczne ?wiadcz? o wyst?powaniu kultu Aszery w staro?ytnym Izraelu na dosy? du?? skal?. Bogini czczona by?a, wed?ug Starego Testamentu, jako towarzyszka Baala. Nie musi tu chodzi? o konkretne bĂłstwo m?skie, gdy? s?owo Baal (Pan) pe?ni?o tak?e funkcj? terminu ogĂłlnego stosowanego na okre?lenie rĂł?nych bogĂłw. Znaleziska archeologiczne pozwalaj? stwierdzi? teori?, ?e Aszera czczona by?a tak?e jako towarzyszka, czy ma??onka Jahwe.

Tak?e biblijna KrĂłlowa Nieba, ktĂłrej kult krytykowa? Jeremiasz, mo?e by? uto?samiana albo z Aszer? albo z Asztarte. Wed?ug Johna Daya, nie ma po?wiadcze? dla ??czenia Aszery z KrĂłlow? Nieba czy niebiosami w ogĂłle dla pierwszego tysi?clecia przed Chr. Jest to jednak kwestia dyskusyjna. Aszera by?a prawdopodobnie czczona w staro?ytnym Izraelu jako ma??onka Ela, a w Judzie jako ma??onka Jahwe i by? mo?e jako KrĂłlowa Nieba. Ksi?ga Jeremiasza opisuje praktyki kultowe towarzysz?ce ?wi?towaniu ku czci KrĂłlowej Nieba (Jr 7, 17-18; 44,17).

Figurki Aszery cz?sto wyst?puj? w materiale archeologicznym, co ?wiadczy o popularno?ci jej kultu a? do czasĂłw niewoli babilo?skiej. Znajduje si? tak?e (cho? du?o rzadziej) napisy ??cz?ce Jahwe z Aszer?. Podczas wykopalisk prowadzonych na Synaju w 1975 r., przed wycofaniem si? wojsk izraelskich z tego regionu odnaleziono w Quntilet 'Ajrud (hebr. „Horvat Teman”) ostrakon z VIII w. przed Chr. inskrybowany: „Berachti etkhem l’YHVH Szomron ul’Aszerato” (hebr: בירכתי אתכם ליהוה שומרון ולאשרתו), czyli: „B?ogos?awi? ci przez YHWH Samarii i jego Aszer?”. Inna inskrypcja z Chirbet el-Kom niedaleko Hebronu g?osi: „B?ogos?awiony b?d? Urjahu prez YHWH Samarii i jego Aszer?, niech on ochroni ci? przed wrogami”.

S?owo aszera (אשרה) u?ywane jest tak?e na okre?lenie s?upa kultowego ustawionego ku czci Aszery czczonej jako boska matka. W liczbie mnogiej przyjmuje w tym znaczeniu gramatyczn? form? rodzaju m?skiego (aszerim). Symbol ma zapewne znacznie falliczne. W Ksi?dze S?dziĂłw zawarta jest opowie?? o Gedeonie. Ma on zniszczy? s?up – aszer? znajduj?cy si? obok o?tarza Baala. PodwĂłjne znaczenie s?owa aszera rodzi?o problemy translatorskie i dyskusje, ktĂłrym miejscu dany tekst odnosi si? konkretnie do bogini, a w ktĂłrym do jej symbolu kultowego. Dyskusyjne jest tak?e etymologiczne ??czenie Aszery z Athirat/Aszratu. Nie ma tak?e pewno?ci, czy w Judzie i Izraelu pod imieniem Aszery czczono zawsze jedn? bogini?, czy wi?cej lokalnych bĂłstw ?e?skich.

Wi?kszo?? biblijnych wzmianek o Aszerze pochodzi z tradycji deuteronomistycznej. Praktycznie wszystkie s? nacechowane wrogo?ci? (por. Pwt 16,21). Autorzy tej tradycji zwykle oceniaj? post?powanie krĂłlĂłw Izraela i Judy wed?ug wierno?ci kultowi Jahwe i stosunku do innych bĂłstw, w tym do Aszery. Stosunek ten mia? by? rĂł?ny. Na przyk?ad Manasses mia? ustawi? s?up Aszery w ?wi?tyni jerozolimskiej i m.in. przez to zosta? uznany za w?adc?, ktĂłry czyni? „to co z?e w oczach Pana” (2Krl 21,7). Z kolei Ezechiasz usun?? wy?yny (miejsca kultowe) i po?ama? s?upy kultowe Aszery (2 Krl 18,4). Zosta? zaliczony w poczet dobrych i sprawiedliwych w?adcĂłw. Reform? religijn? skierowan? przeciw kultowi bĂłstw poza Jahwe przeprowadzi? tak?e krĂłl Judy Jozjasz. Wed?ug cz??ci biblistĂłw, to na czasy jego panowania mo?na datowa? tradycj? deuteronomistyczn?, co wyja?nia?oby jej wrogi stosunek do Aszery i innych bĂłstw.
Aszira w Arabii

Stela odkryta w 1883 r. przez Charlesa Hubera w oazie Tema (dzi? Tajma – arab. تيماء), w po?udniowej Arabii, powsta?a prawdopodobnie w czasie ust?pienia z tronu Nabonida (549 przed Chr.), nosi aramejsk? inskrypcj? „Ṣalm od Maḥram, Szingala i Asziry, bogĂłw Temy”.

Aszira mo?e by? uto?samiana z Athirat/Aszer?. Aramejski nie posiada odpowiednika dla arabskiego i ugaryckiego ṯ . Nie jest do ko?ca jasne, czy bogini z inskrypcji to arabski odpowiednik ugaryckiej Athirat, czy zapo?yczenie pĂł?niejszej hebrajskiej (kananejskiej) Aszery.
?wi?to ’Aszura

W islamskim kalendarzu (ktĂłry pochodzi od wcze?niejszego kalendarza lunarnego) istnieje dzie? Aszura (Aaszura, Aszura). Przypada na 10 dzie? miesi?ca Muharram. W dniu tym, w roku 680 po Chr. (61 rok od Hid?ry) wnuk Mahometa, Husajn bin Ali zgin?? w walce z wojskami UmmajadĂłw pod Karbal? (Irak). Dzie? jego ?mierci jest obchodzony jako ?wi?to przez szyitĂłw, jako dzie? ich za?o?enia.

Naza Aszura oznacza w j?zyku arabskim dziesi?? (s?owo arabskie oznaczaj?ce liczb? 10 to aszara, powi?zane z hebrajskim rdzeniem ’?r = dziesi??).


http://pl.wikipedia.org/wiki/Aszera



ASZERA Ksi?ga KrĂłlewska.

http://www.nonpossumus.pl/ps/2_Krl/23.php


Ksi?ga Kronik.

http://www.nonpossumus.pl/ps/2_Krn/34.php

Ana Tolia .....


http://www.mowiawieki.pl/index.php?page=artykul&id=312

Filozofia jo?ska.



?ywoty i pogl?dy s?ynnych filozofĂłw. Filozofia jo?ska.

ksi??ki Recenzja   wed?ug:Piotal     Autor : Diogenes Laertios

    Jeszcze nie ocenione
    Wizyty : 253
    s?Ăłw:600

 
Anaksymander z Miletu (546 p. n. e.). Za pierwsz? zasad? i element uwa?a? to, co nieograniczone. Twierdzi?, ?e zmianom podlegaj? tylko cz??ci, ca?o?? za? jest niezmienna. Ziemia znajduje si? w ?rodku, w miejscu centralnym i ma kszta?t kuli, a ksi??yc ?wieci ?wiat?em zapo?yczonym od s?o?ca, s?o?ce nie jest mniejsze od ziemi i jest najczystszym ogniem. Wynalaz? zegar s?oneczny oznaczony cyframi oraz wskazuj?cy przesilenia i zrĂłwnania dnia z noc?. Stworzy? pierwsz? map? ?wiata z konturami l?du i morza oraz pierwszym planetarium. Anaksymenes z Miletu dowodzi?, ?e gwiazdy poruszaj? si? dooko?a ziemi, a nie schodz? pod ziemi?. Wspomnia? Talesa z Miletu, ktĂłry zapatrzony w niebo zapomnia?, gdzie si? znajduje, i wpad? do studni, nad ktĂłrej kraw?dzi? nieopatrznie stan??. Anaksagoras by? uczniem Anaksymenesa. Napisa?: „Wszystkie rzeczy by?y razem pomieszane; a? doszed? rozum, ktĂłry dopiero nada? im porz?dek”. Na pytanie, czy nic go nie obchodzi ojczyzna, odpowiedzia?: „Jak?eby? Bardzo mi? obchodzi moja ojczyzna!” – i wskaza? na niebo. Za elementy uwa?a? jednorodne cz?steczki, z ktĂłrych zbudowany jest ca?y ?wiat. Cia?a ci??kie, np. ziemia, znajduj? si? na dole, cia?a lekkie, jak ogie?, na gĂłrze; po?rodku jest woda i powietrze. Ziemia jest p?aska, a morza powsta?y wskutek parowania pod wp?ywem ciep?a s?onecznego. Droga Mleczna jest odbiciem ?wiat?a tych gwiazd, ktĂłre nie s? o?wietlane przez s?o?ce, a meteory – rodzajem iskier, odrzucanych przez wiatr. Wiatry powstaj? wskutek rozrzedzania si? powietrza pod dzia?aniem s?o?ca. Grzmot jest wynikiem zderzenia si? chmur, a b?yskawice – ich ocierania si? o siebie. Trz?sienie ziemi powstaje wskutek przedostawania si? powietrza do ziemi. Pierwsze zwierz?ta powsta?y z wilgoci, ciep?a i substancji podobnej do ziemi.
Przepowiedzia? upadek meteorytu w Aigospotamoi, wyja?niaj?c, ?e b?dzie to kamie?, ktĂłry spadnie ze s?o?ca. Powiedzia?, ?e niebo jest ca?e z?o?one z kamieni, ktĂłre trzymaj? si? tylko dzi?ki szybko?ci, z jak? si? obracaj?, i spad?yby wszystkie, gdyby ich ruch by? powolniejszy. Na igrzyska przyszed? w p?aszczu przed deszczem i rzeczywi?cie deszcz lun??. Nienawidzi? Demokryta za to, ?e nie chcia? z nim dyskutowa?. Kiedy dowiedzia? si? o wydanym na nim wyroku ?mierci (za bezbo?no??) mia? powiedzie?: „Przyroda dawno ju? skaza?a na ?mier? i moich s?dziĂłw, i mnie”. Prowadzony na ?mier? zosta? obroniony przez Peryklesa, ktĂłry na Zgromadzeniu powiedzia?, ?e je?li nie maj? nic przeciwko niemu, ktĂłry jest jego uczniem, powinni uwolni? Anaksagorasa i tak uczynili. Jednak ten nie mĂłg? znie?? zniewagi i pope?ni? samobĂłjstwo. Archelaos Fizyk (450 p. n. e.) by? uczniem Anaksagorasa i jako pierwszy wprowadzi? do Aten jo?sk? filozofi? przyrody. Twierdzi?, ?e nic nie jest ani godziwe, ani niegodziwe z natury, ale tylko z ustanowienia. Woda paruje pod wp?ywem temperatury, kiedy za? rozlewa si? na wszystkie strony, wytwarza powietrze. Pierwszy wskaza?, ?e d?wi?k powstaje wskutek drgania powietrza, a morza tworz? si? w miejscach wg??bionych, wskutek przes?czania si? wody przez ziemi?. S?o?ce jest najwi?ksz? z gwiazd, a wszech?wiat jest nieko?czony.




http://pl.shvoong.com/humanities/philosophy/1911660-%C5%BCywoty-pogl%C4%85dy-s%C5%82ynnych-filozof%C3%B3w-filozofia/